Bu yaz okuduğum en ilginç ve hoşuma giden kitap Norveçli yazar Asne Seierstad'ın Kabil'in Kitapçısı adlı eseri oldu. Bu kitap için öncelikle söylemeliyim ki dünyada şu an için best seller yani en çok satan kitaplar listesinde bir numarada. Aylardır dünyada yaygın bir şekilde okunuyor. Bunun nedeni ise aslında sır değil; konusu gerçekten ilgi çekici ve gerçekleri yansıtıyor.
Norveçli yazar Asne Seierstad, daha önce de Sırbistan ile ilgili bir kitap yazmış, ancak 1000 adetin üzerinde bir satış gerçekleştirememişti. Daha sonraları Afganistan'ın başkenti Kabil'e giderek orayı tanımak istedi ve oradaki gözlemlerini kaleme alma arzusundaydı yazar. Orada bir kitapçıyı tanıdı, ismi Sultan Han. Kabil'de bir kitapçı dükkanı vardı; orta kesimi temsil ediyordu ve biraz kültürlüydü. Yazar onunla evinde kalması konusunda anlaştı; ancak yazar bir erkek olsaydı bunu başaramayacaktı; çünkü Afgan geleneklerine göre bir erkek bekar kadınların olduğu bir evde katiyyen kalamazdı. Norveçli yazar bu anlamda şanslıydı ve eve yerleşti. Bu saatten sonra da her fırsatta notlar tutmaya ve ilginç olaylara tanık olmaya başladı. Bazen öyle anlar yaşıyordu ki sinirden deliye dönüyor, ama aileye karışmıyordu; tepkisiz kalmalı ve sadece kendi notlarıyla ilgilenmeliydi; çünkü bunun için oradaydı. kabil'deki bu kitapçının evinde kalarak yazar Afgan kültürü ve yaşantısıyla ilgili pek çok şey gözlemlemiş ve biz okurlarıyla paylaşmış.
Söylemeliyim ki yazar gerçekten iyi bir iş çıkarmış. Afganistan ile ilgili fazla bir bilgim yoktu; şeriatla yönetildiğini, fakir olduklarını bilirdim ama bilmediğim o kaar çok şey varmış ki; bunu ancak okuyunca anlıyorsunuz. O kadar geri bir zihniyet, saçma olaylar dizisi, itilmiş, ezilmiş kadın portresi var ki, insan kitabın sayfasını her çevirişinde yeni olaylara tanık oluyor, kah acı bir tebessüm alıyor yüzü, kah sinirden kıpkırmızı kesiyor. Afgan geleneklerini de bir şekilde tanımış oluyoruz kitabı okuyunca; törelerine, örf ve adetlerine oldukça bağlılar. Fakirlerin günde 1$'dan az kazandığı bir ülke düşünün; kadınların hiçbir hakkı yok. Taliban döneminde resimler yasak, müzik dinlemek, hayvan figürleri kullanılan herhangi bir kitap ya da eşya kullanmak ve bulundurmak büyük hata o topraklarda; en azından Taliban döneminde bu böyleydi. Şimdi Karzai yönetimi ülkeyi yönetmeye çalışıyor ama hala Afgan topraklarında barış tamamiyle sağlanmış değil, karşıt güçler var, bunu kitabı okurken de göreceksiniz.
Yazarın, o topraklardaki olayları anlatırken ki insanları betimlemesi gayet başarılı; insan kendini o topraklarda sanıyor ve orayı hissediyor ve bulunduğu yerde yaşadığı için haline şükrediyor. Böyle sınırlamaların bol olduğu toplumlarda, kadınların halini görünce insanın içi cız ediyor. Kendi ülkemize bakınca dünya varmış diyorsunuz. Kadınlar burkasız sokağa bile çıkamazmış Taliban döneminde; illa yanında bir erkek olacak ve öyle alışverişe gidebilirmiş. Ve daha aklınızın alamayacağı ama örf denilen pek çok olayla da karşılaşacak, daha da şaşıracaksınız.
Norveçli yazar bu gözlemlerini kaleme aldıktan sonra oradan ayrılır ve kitabı basıma verir. Kitap basıldıktan ve okurların eline ulaşmaya başladıktan sonra evinde misafir olduğu Sultan Han çok sinirlidir, çünkü yazarla bir anlaşma yapmışlardır. Bu anlaşmaya göre yazar Sultan'ın hareketlerini iyi şekilde değerlendirecek ve onu bir kahraman gibi lanse edecekti kitapta. Ancak yazar bunu yapmamış ve gerçeği tüm çıplaklığıyla kaleme almış; hal böyle olunca Sultan çılgına dönmüş ve yazara dava açmış. Ancak bundan bir sonuç alamamış, ve yazara olan kızgınlığı geçmemiş olacak ki onun kitabına atfen bir karşıt kitap çıkarmış, ancak bu kitap da çok satmamış ve onda düş kırıklığı yaratmış. Hala da Norveçli yazarla uğraşmaya devam ediyor.
Kitap çok yeni, ve herkese tavsiye ediyorum. Gerçekten farklı bir tecrübe olur sizin için de. Farklı hayatları görmek, okumak isteyenler için aranılan kitap diyebilirim; 'best seller' yani 'en çok satan kitap'lar listesinde şu sıralar ilk sıralarda yer aldığını da söylemeliyim.