Pardus 2009 ekran görüntülerim.
küp masaüstü
düz masaüstü
Pardus gerekli bir işletim sistemidir peki neden?.Pardus sadece temadan programdan ibaret değildir kernelde yapılan iyileştirmeler ağ yöneticisi çomar,pisi vs
yabancıların incelemesinden bir derleme
Sadede gelirsek, birçok Linuxdağıtımı var ve bunların büyük kısmı Debian, Slackware gibi başkadağıtımların üzerine kurulu. TÜBİTAK, bağımsız bir sistem oluşturmuş.Eğer zevkinizi Türk aroması ile tatlandırmak istiyorsanız, Pardus'u deneyin, buna değecek."
Ubuntu gelecek kubuntu versiyonunda pardus ağ yöneticisini kullanacağını açıkladı
Grafik konusuna gelince, NVIDIAkartımı tam gücüyle kullanamıyordum.Durum şu ki, ekran kartımtanınmıyordu. PiSi'deki bir nvidia aramasıylabu sorun da çözüldü.Sistemdeki diğer sık kullanılan uygulamalar(Mozilla Firefox vb.)tamamen güncel.
PiSi'den söz açmışkensöylemeliyimki, bu özgün paket yöneticisi yine kendine özgü bir dosyatipikullanıyor. Son derece kullanışlı ve güncelleme konusunda çokbaşarılı.Ubuntu'daki paket sayısıyla rekabet elbette söz konusu değil,ancakişini iyi yapıyor.
sizlere 2 tane yabancı kaynaktan yorum aktaracağım.
1)
"Açılışta çok yalın bir ekranlakarşılanıyorsunuz. Daha sonra GNU/GPL metnini onaylamanız isteniyor.Bunu isteyen dağıtımların sayısı bir elin parmaklarını geçmez, aslındaçoğu kullanıcı metnin tek satırını okumadan sonraki aşamaya geçecektir.Ancak, yeni bir kullanıcı bunu okumak için zaman ayırıp da GNU'yu enazından şöyle bir öğrense, bu bile bir kazanımdır.
Daha sonra pek sevmediğimiz, amayapmamız gereken bir işlem çıkıyor karşımıza; CD doğruluğunun kontrolü.5 dakika sonra, bu işlem bittiğinde sıradanlaşmış işler (klavye, saatdilimi...) geliyor. Disk bölümleme işleminde dikkat etmeniz gerek,çünkü elle bölümleme yaptığınız zaman yaptığınız bir işlemtamamlanmadan diğer bir işleme başlarsanız, yaptığınız değişikliksıfırlanıyor.
25 dakikalık kurulumdan sonraçalışan sistem KDE 4.2.4 kullanıyor. Bir Gnome hayranı olaraksöylemeliyim ki, KDE 4 gerçekten iyi kullanılmış. Açılışta karşımaçıkan 'Kaptan' sağ olsun çok yardımcı oldu. Her Linux dağıtımında butip bir 'ilk açılış yardımcısı' (veya onun gibi bir şey)olmalı. Kaptan, görüntüyü özelleştirme konusunda çok yardımcı oluyor.Kendi tarzınızı yansıtabiliyorsunuz. Contrib deposunu eklemeyiunutmayın. Bu sayede topluluk destekli tüm içeriğe ulaşabilirsiniz.
Grafik konusuna gelince, NVIDIAkartımı tam gücüyle kullanamıyordum. Durum şu ki, ekran kartımtanınmıyordu. PiSi'deki bir nvidia aramasıyla bu sorun da çözüldü.Sistemdeki diğer sık kullanılan uygulamalar (Mozilla Firefox vb.)tamamen güncel.
PiSi'den söz açmışken söylemeliyimki, bu özgün paket yöneticisi yine kendine özgü bir dosya tipikullanıyor. Son derece kullanışlı ve güncelleme konusunda çok başarılı.Ubuntu'daki paket sayısıyla rekabet elbette söz konusu değil, ancakişini iyi yapıyor.
KDE için konuşmam gerekirse, çok sevdim. Bir Gnome'cu olarak, KDE'yi bu kadar sevebileceğim hiç aklıma gelmezdi.Pardus ekibi çok iyi iş çıkarmış. KDE'nin her ayrıntısı (Dolphin dosyayöneticisi, Plasma programcıkları vb.) çok iyi organize edilmiş.
Sadede gelirsek, birçok Linuxdağıtımı var ve bunların büyük kısmı Debian, Slackware gibi başkadağıtımların üzerine kurulu. TÜBİTAK, bağımsız bir sistem oluşturmuş.Eğer zevkinizi Türk aroması ile tatlandırmak istiyorsanız, Pardus'u deneyin, buna değecek."
2)
Pardus 2009'a Genel BakışDistroWatch’ın geçen seneki aralık sayısında, OSOR.eu’deyayınlanan detaylı bir Pardus raporu vardı. Pardus'un resmi ve özelsektörde nasıl kullanılmaya başlandığı ve dağıtımın nasıl milyonlarcaavroluk tasarruf sağlandığı detaylı olarak belirtilmişti. Pardus,alışılmışın dışında, belirli ölçüde devlet destekli bir dağıtım.Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu'na (TÜBİTAK) bağlı olanUlusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) tarafındangeliştirilip yönetiliyor. Daha önce Pardus hakkında birkaç olumlu yorumve inceleme okumuş, bir sonraki ana dağıtımda bizzat inceleme kararıalmıştım. 18 Temmuz’da Pardus 2009 sürümünü yayınladı ve incelemeyekoyuldum.
Pardus (her ne kadar ilk sürümlerinde Gentoo Linux’a dayalı olduğusöylense de) herhangi bir Linux dağıtımının türevi olmayıp sıfırdangeliştirilen bir dağıtım. Masaüstü ve sunucu sürümleri mevcut, şimdiliksadece x86 ve 32-bit sistemlerle uyumlu, 64-bit sürümününçalışmalarının ise eylül ayında başlanacağı duyuruldu.Bu inceleme için Pardus'un masaüstü sürümü üzerine yoğunlaştım ve ikiayrı sistem üzerinde denedim. Biri, yedi aylık Sylvania g Netbook Meso(1.6 GHz Intel Atom N270 işlemci, 1 GB RAM, 80 GB sabit disk) ve diğeri6,5 yıllık Toshiba Satellite 1805-S204 (1 GHz Intel Celeron işlemci,512 MB RAM, 20 GB sabit disk). Her iki sistemim de herhangi bir Linuxdağıtımı için gerekli asgari yapıya sahipti ve her iki sistem de bazıLinux dağıtımları için zorlu donanımlar içeriyordu.
Pardus yüklenebilir tek CD kalıbı ile sunuluyor. Bu sürümün ÇalışanCD’si henüz yayınlanmasa da, Standart ve Uluslararası olmak üzere ikiayrı ISO dağıtımı mevcut. Standart dağıtım Türkçe ile İngilizce dildesteği veren ve kurulumunda varsayılan dilin Türkçe olarak ayarlandığıdağıtım, uluslararası sürüm ise 11 dil desteği olan ve varsayılan dilinİngilizce olarak ayarlandığı dağıtımdır. İnceleme için uluslararasıdağıtımı indirip yükledim.
Yükleme ve YapılandırmaHarici USB DVD sürücüsünden kurulumu yapmak kolay ve gerçekten diğermasaüstü sistemlerden farklı değil. Harici bir sürücüden önyüklemeyapamayan kullanıcılar için Pardus Wiki’de bazı yönergeler mevcut, aynı zamanda Pardus forumunda iso kalıbının yüklü olduğu sabit disk sürücüsünden yükleme işlemlerini anlatan bir belge bulunuyor. Şimdilik ağ üzerinden kurulum desteklenmiyor.
Pardus kendi grafik yükleyici olan YALI’yı kullanıyor (Yet Another Linux Installer). YALI muhtemelen bugüne kadar kullandığım en kolay yükleyici.Hoş geldiniz ekranından sonra yükleme yapacağınız ortam seçeneklerisunuluyor. Daha sonra sisteminize uygun klavye düzeninizi ve saatdiliminizi seçebiliyorsunuz. Bir sonraki adımda kullanıcı hesaplarınızıayarlıyor ve yönetici parolası (root) belirliyorsunuz. Pardus içinbütün sabit diskinizi kullanmak isterseniz yükleyici sabit diskinizisizin için otomatik olarak bölümlendirecek. Eğer sabit diski elleyapılandırmayı seçerseniz, herhangi bir Linux kullanıcısının ya daGParted gibi araçlar kullanan herhangi birinin aşina olduğu bir menüylekarşılaşacaksınız. Pardus öntanımlı olarak ext4 dosya sisteminikullanıyor ama ext3, ReiserFs ve XFS dosya sistemlerini deseçebilirsiniz. Ne LVM ne de RAID YALI tarafından desteklenmiyor. Heriki sistemimde de kök bölümü ext4 olarak seçtim, ana bölümü olduğu gibibıraktım (sırasıyla ext3 ve XFS). YALI sadece /(root), /home, swap ve/mnt/archive bölümlerini ayarlamanıza olanak tanıyor, /opt, /var ve/usr/local gibi kişisel bölümleri oluşturup yapılandırmanıza izinvermiyor.
Bir sonraki adım GRUB'u (Grand Unified Bootloader) nereyeyükleneceğinizi seçiyorsunuz. Sabit sürücümün MBR'sini (Master BootRecord) öntanımlı olarak, sabit diskimin başına kurulması içinayarladım. Bu noktada YALI devam ederek Pardus'u sabit diskime yükledi.Yükleyici size hiçbir şekilde yazılım özelleştirme seçeneği sunmuyor.Her yükleme temelde aynı olmasına rağmen, Pardus'u Netbook'uma yüklemekyaklaşık 15 dakika, yaşlı Toshiba'ma ise inanılmaz yavaş DVDsürücüsüyle birlikte yaklaşık iki saat sürdü. Pardus yüklendikten sonrasistem kendini yeniden başlatıyor.
İlkaçılış beklediğimden uzun sürdü ama bunun tek sebebi ilk açılışolmasıydı. KDE 4 masaüstü yüklendikten sonra Kaptan diye adlandırılanuygulama size sistem ayarlarınızı ve masaüstünüzün görünüşünüayarlamanıza yardımcı oluyor. Kaptan da aynı YALI gibi kullanımı kolaybir uygulama. Genel olarak tüm yüklemeleri ve yapılandırma ayarlarınıkullanıcı dostu bulsam da esnek değiller. Elbette ki deneyimli birkullanıcı istediği ek yapılandırmayı sonradan yapabilir. Şimdisisteminiz hazır ve çalışır durumda.
Eğer yapılandırmayı Kaptan’ın bütün adımlarını takip etmedenyaparsanız, çalışan bir ağınızın olmaması gibi bir sürprizlekarşılaşabilirsiniz. YALI kablolu ve kablosuz ağlarımı otomatik olaraktanıyıp yapılandırdı ama hiçbir şeyi otomatik olarak çalıştırmadı. Eğerbütün adımları Kaptan üzerinden yapmadıysanız, Ağ Yöneticisi'ne (Ubuntuve Fedora'daki Ağ Yöneticisi ile karıştırılmamalı) giderek ağınız içinprofiller oluşturmalısınız. Yapılandırmanın ne kadar kolay olduğunuanlayacaksınız. Kablosuz bağlantı için tek yapmam gereken, kendiESSID'imi ve şifremi girmek ve bağlanmak oldu. Ayrıca kullanılabilirkablosuz ağ tarayıcı seçeneği de mevcut.
X yapılandırması, 1024x600 çözünürlükte Netbook'umda mükemmel birşekilde çalıştı. Trident CyberBlade yonga setine sahip Toshiba’da iseişler bu kadar yolunda gitmedi. Hem yükleme esnasında hem de sistemiyeniden başlattığımda ekranımın ortasında ufak bir pencereylekarşılaştım. Daha önceki dağıtımlarda da böyle bir deneyimle karşıkarşıya kalmıştım, genellikle SlackwareLinux tabanlı dağıtımlarda. Birçok yeni Linux dağıtımında olduğu gibi,Pardus ufak bir xorg.conf dosyası oluşturuyor. Problemi çözmenin tekyolu, bir xorg.conf dosyasında bir ekran (Monitor) satırı açıp doğruyatay ve dikey yenileme oranlarını oluşturmak. Neyse ki, bu laptop içinkaydedilen iyi bir zorg.conf dosyası biliyorum, bu dosyayı Pardus'ayükledikten sonra her şey normale döndü ve artık 1024x768 çözünürlüğesahibim.
Pardus Toshiba dizüstümdeki Trident ekran kartım dışında,Netbook'umdaki dâhili kamera da dahil her iki sistemimdeki donanımıdoğru tanıdı ve yapılandırdı. Pardus bugüne kadar denediğim dağıtımlararasında Netbook'umun bütün donanımını tanıyan, donanımlar içinsonradan elle sürücü yüklemediğim ilk dağıtım.
Pardus 2009 KullanımıPardus standart olarak KDE4.2.4 masaüstü ile geliyor. Diğer masaüstü ortamları öntanımlı olarakgelmiyor ve resmi depoda bulunmuyor. Ben diğer masaüstü ortamlarınagöre daha fazla kaynak kullanımına neden olduğundan dolayı KDE hayranıdeğilim ama Pardus 2009'un KDE uyarlamasından görünüş, hissiyat ve performans bakımından etkilendim.Netbook'um hızlı ve çabuk tepki veriyor. Eski Toshiba'da, KDE 4'ünçalışması biraz daha zaman alıyor ama beklediğimden daha iyi birperformans gösteriyor, fakat zaman zaman yavaşladığı da oluyor.
Pardus çok çeşitli uygulamaların en son sürümlerini içeriyor. OpenOffice.org 3.1.0 ve GIMP 2.6.6 standart olarak yüklenmiş geliyor. KOffice'i tercih edenler, depoda 2.0.1 sürümünü bulabilir. Mozilla Firefox 3.5.1 ve Konqueror web tarayıcılarını içeriyor, ayrıca Arora 0.7.1 ve Opera10.0 beta 2 tercih edilebilir. Flash için eklentiler, MPlayer ve Java,standart kurulumun bir parçası. Çok geniş çokluortam uygulamalarımevcut ve depodan ulaşılabilir. Türkiye'de Amerika'daki DMCA'nın(Digital Millennium Copyright Act-Amerikan Telif Hakları Yasası)eşdeğeri bulunmadığından dolayı bütün çokluortam codecleri anayüklemenin bir parçası olarak kurulumla geliyor. VirtualBox olmadanMP3'lerden film DVD'lerine kadar her şeyi oynatabiliyorsunuz.Amerika'daki telif hakkı yasası ve diğer ülkelerdeki benzer yasalarnedeniyle kullanıcılar sistemlerini yasal hale getirmek için libdvdcssve diğer açık kaynak codec paketlerini kaldırmak zorunluluğunuyaşıyorlar.
Yazıcı, dijital kamera ve webcam çok iyi bir şekilde destekleniyor.Epson ve HP yazıcılarımın ikisinde de kurarken hiçbir sorun yaşamadım.Pardus'un barındırdığı patentli kablosuz ağ ve video sürücüleri tamamenözgür yazılım ortamı tercih edenleri üzecek ancak donanımlarının“yalnızca çalışmasını” isteyenleri sevindirecek. Şüphesiz ki donanımdesteğine, Pardus 2009 altındaki çok yeni 2.6.30.1 Kernel'inin büyükbir yardımı olduğunu söylenmeli. Güncellenmiş 2.6.30.4 Kernel'i depodabulunuyor ve PİSİ paket yöneticisi ile hem grafik arayüz hem de komutsatırı arayüzüyle yüklenebiliyor.
Birkaç küçük hata fark ettim. Batarya göstericisine tıkladığımdapencere beklediğim gibi açıldı ama ayarlarını değiştirmeyi denediğimdeuygulama çöktü ve pencere yöneticisi de gitti. Bu problem ara sıraoluyor ancak bu problemin Pardus'a özgü mü yoksa KDE 4.2.4'ten mikaynaklandığıyla ilgili hiçbir fikrim yok. Ayrıca bir defaOpenOffice.org Writer'ın kilitlenme sorunuyla karşılaştım.
Başka bir sorun, daha doğrusu bir sorun değil daha çok bir sıkıntı,Pardus Ağ Yöneticisi'nin çalışma şekli. Kablolu ağ bağlantımlaçalışıyorsam ve Ethernet kablosunu çıkarıp Netbook ya da dizüstümlebaşka bir yerde çalışmaya geçersem, kablosuz ağın otomatik olarakalgılanmasını isterim. Network Manager ve wicdbu özelliği desteklerken, Pardus'un Ağ Yöneticisi desteklemiyor. Bunailaveten, bazen grafiksel ağ yöneticisi ağ arayüzümü değiştirmeme izinvermiyor ve eski yöntemle; komut satırı kullanarak veya bilgisayarıyeniden başlatarak düzeltmek zorunda kalıyorum. "Katkı" deposunda dahaiyi bir alternatif olduğunu düşündüğüm wicd'nin bulunduğunu belirtmemgerekir ve istenilirse kolaylıkla değiştirilebilir.
Önemli dağıtımların son sürümlerinin de ortak olarak yaşadığı diğerbir sorun da Sylvania Netbook'umda bulunan Intel Express Graphics 945GMchipset'ini ciddi bir şekilde etkileyen Intel video sürücülerindekigerileme. Pardus'ta bulunan Intel 2.7.99.902 video sürücüsü, son sürümolan 2.8.0'ın eski sürümü. Bu sürücü karşılaştığım bazı sorunlarıgiderebildi ancak tüm sorunları gideremedi. UXA ve DRI2 öntanımlıolarak kullanılabiliyor, EXA ve DRI desteği de kesilmiş. Fedora,Mandriva ve Ubuntu'nun son sürümlerinde olanın aksine UXA aktifedildiğinde sistemimde bu sürücü duyarsız değil. Hiçbir X çökme sorunuyaşamadım. Ayrıca video performansları artmış. 3D efektleretkinleştirildiğinde genellikle, Mandriva 2009.1 incelememdetarif ettiğime benzer bir şekilde, yeni açılan bir pencere veya uyarımenüsünde, açılışın ilk saniyesinde veya açık kaldığı sürece yatayçizgilerle karşılaşıyorum. 2D grafiklerle bunun gibi bir problemlekarşılaşmadım, aslında 2D grafiklerle hiç problemle karşılaşmadım.Performans iyileştirmeleri ve duyarlı yeni sürücü sayesinde, Pardus2009'da Intel video gerilemesini ciddi bir sorun olarak görmüyorum.
Aslında Pardus'ta hiçbir ciddi sorun bulamadım.Hiçbir dağıtım mükemmel değildir ve hepsinin bazı hataları vardır.Genel olarak bakıldığında, KDE4 Pardus uyarlaması şu ana kadardenediklerimin en iyisi olduğunu gördüm ve dağıtımın sundukları beniçok etkiledi.
aket Yönetimi, Ek Depolar ve Güvenlik GüncellemeleriPardus kendisine ait PİSİ adı verilen paket yöneticisi kullanıyor,bu demek oluyor ki kendisine özel paket sistemi kullanıyor. PİSİ hemgrafiksel hem de komut satırı arayüzü barındırıyor. Grafiksel arayüzünkullanımı kolay ama paket veritabanında arama yaptığınızda biraz yavaş.Günümüzün kullanıcı dostu Linux dağıtımlarında bulunan güzel birözellik, yeni paket güncellemesi olduğunda panelde bulunan bir uyarısimgesiyle kullanıcının bilgilendirilmesidir. Pardus'ta böyle birözellik bulunmuyor (Çevirenin notu: Bu özellik Pardus'ta mevcut). Yeni bir paket olup olmadığını öğrenmek için yapmanız gereken, "aralıklı güncelleme kontrolü" özelliğini açmak olacaktır.
PİSİ'nin komut satırı sürümü, grafik arayüzüne göre daha çok özelliksunuyor. Barındırdığı ilgi çekici bir özelliklerden biri "emerge"seçeneği. Gentoo Linux'taki emerge komutu gibi, bu seçenek Pardus'akaynak paketlerinden kurulum yapmanıza izin veriyor. Pardus Wiki'dePİSİ CLI kullanımına dair detaylı bir rehber bulunuyor.
Temel Pardus deposundan paket seçimi sınırlı olsa da, ilave paketlersunan resmi bir "katkı" deposu ve resmi olmayan birkaç küçük depobulunuyor. KDE 4 hayranı olmayanlar, GNOME 2.24 ve Xfce 4.6.1masaüstlerini barındıran "katkı" depolarının bulunduğunu, Xfce Goodiesprojesi paketleri ve ilave birçok uygulamanın varlığını öğrendiklerindesevineceklerdir. Tercih ettiğim masaüstü ortamı olarak Xfce kurdum ve kusursuz bir uyarlamaolduğunu gördüm. Diğer depoların nasıl ekleneceğine dair bilgi PardusWorldForum'dan edinilebilir. Diğer depoların eklenmesiyle birlikte bilePardus'un paket içeriği Mandriva, Ubuntu ya da OpenSUSE gibidağıtımlara yaklaşamıyor. Diğer ikinci-seviye dağıtımlarlakarşılaştırılacak olursa, paket içeriği hızlı bir şekilde artıyor veçok iyi bir yazılım çeşitliliği sunuyor.
Pardus için paket hazırlayanlar veya kaynak koddan derleme yapmaktanhoşlananlar, Debian'da olduğu gibi öncelikle geliştirme araçlarınaihtiyaç duyacaksınız. PardusWiki'de Pisi Paketi Hazırlama'ya dair çok iyi belgeler ve yardımcı kaynaklar bulunuyor.
Pardus'u kurduğumdan beri güncellenmiş 2.6.30.4 kernel ve bağımlıolduğu headers, sources ve modules paketlerini de içeren yaklaşık 50güncelleme yapıldı. Genellikle otomatik olarak kernel kurulumunagüvenmem ancak Grafiksel Pisi arayüzünü kullanarak test etmeye kararverdim.
Kurulum süreci sorunsuzca tamamlandı ve bir sonraki açılışta yeniKernel'in GRUB menüsüne eklendiğini gördüm. PİSİ yeni Kernel'i düzgünbir şekilde eski olanın yanına yüklemişti. Genelde, paket güncellemesistemi konusunda ne grafik arayüzde ne de komut satırı arayüzünde birproblemle karşılaşmadım.
Paket yönetimiyle ilgili tek endişem; Pardus geliştiricilerinin,bazı güvenlik yamalarını hazırlama hızı ve kullanıcılarına ulaştırmasıkonusunda olacak. Mozilla'nın “kritik” olarak sınıflandırdığı ikigüvenlik yamasının da bulunduğu bazı ciddi hataları olan paketlerinsürekli güncellemesi olurken, bilinen güvenlik açıkları kapatılmışFirefox 3.5.2 paketi henüz hazırlanmamış durumda. Bu konuyu Pardusforumunda dile getirdiğimde, hazırlandığını ve test edilmesinin birkaçgün daha süreceği bilgisini aldım. Pardus'un test deposunu kontrolettiğimde hiç paket olmadığını gördüm. Güvenlik güncellemesine sahipolabilmek için tek seçenek, en azından geçici olarak, paket yönetimsistemini iptal ederek kaynağından güncelleme yapmak olacak. Yakınzamanda kullandığım tüm diğer dağıtımlarda -Ubuntu, VectorLinux,Slackware Linux, Red Hat Enterprise Linux ve Scientific Linux-güncellemelerin Mozilla tarafından yayınlamasının ardından 24-48 saatiçerisinde güncellenmiş Mozilla Firefox paketi kullanıma hazırlanmıştı.
Globalleştirme ve yerelleştirmeBaşta belirttiğim gibi Pardus'un uluslararası dağıtımı 11 dildestekliyor. Pardus'un destek tanımı diğer dağıtımlardan biraz farklı.Bunlar YALI yükleyicisini kullanarak dil seçebildiğiniz gibi aynızamanda PiSi gibi Pardus özel uygulamalarını ve araçlarını, AğYöneticisi'ni, Sistem Yönetim araçları ve Kaptan da size seçtiğinizdilde eşlik ediyor. Sonuçta, diğer diller de gerçekten işlerini iyi birşekilde yerine getiriyor. KDE i10n paketleri, KOffice i18n paketleri veglibc yerelleri tamamıyla Pardus depolarına dâhil edilmiş durumda.Pardus'u kullanarak çok yönlü İbranice masaüstünü kolaylıkla ayarladım.Kolayca dış kaynaklardan eklenebilecek Aspell sözlükleri (Çevirenin notu: Aspell sözlükleri depomuzda mevcut. Distrowatch editörünün gözünden kaçmış.) ve bazı desteklenmeyen dil paketleri dışında bir eksiklik görmedim.
PardusGörüntü Yöneticisi'nde varsayılan olarak KDM kullanılıyor. Maalesef,KDM sistem girişinde alternatif bir dil desteklemiyor. Bununla birlikteGDM "katkı" depolarında bulunuyor ve KDM'den GDM'ye geçiş gayet güzelbir biçimde açıklanmış. Bunlara ek olarak Pardus'un grafiksel sistemyapılandırma araçları kullanıcının varsayılan dilini ve yerelayarlarını değiştirebilmesine olanak tanıyor. Hem KDE hem de Xfce'tekipanel uygulamaları klavye düzenini hızlı ve iyi bir şekildedeğiştirmenizi sağlıyor.
Genel olarak, Pardus'ta globalleştirme ve yerelleştirme seçtiğinizdile rağmen iyi düşünülmüş ve iyi çalışıyor. Kullanıcılar bazıdesteklenmeyen diller için gerekli dil paketlerini, sözlükleri veuygulamaları en kötü ihtimalle depolardan çekebilmekte. Büyükdağıtımlardaki kadar iyi olmasa da resmi ek dil desteği her zaman birartı olmuştur. Sonuç olarak ek dil desteğinin konması, ortalama Linuxkullanıcıları için iyi olacak.
SonuçBirkaç yıldır Pardus hakkında güzel şeyler duyup okumama rağmen 2009sürümüne kadar bu dağıtımı hiç kullanmamıştım. Uzunca bir zamandırdenediğim yeni dağıtımlar konusunda da hiç bu kadar heyecanlanmamıştım. Çalışmamı engelleyecek veya gerçekten canımı sıkacak kadar ciddi hiçbir hatayla karşılaşmadım. Şu ana kadar gördüğüm en iyi KDE 4 uyarlaması ve ilk kez çalışmaktan gerçekten hoşnut olduğum KDE sürümü.
Xfce uyarlaması da çok iyi. Pardus,kolay anlaşılırve olması gerektiği gibi çalışan, grafik arayüzlü yönetim araçlarıçeşitliliğine sahip. Grafik arayüzle yapabileceğiniz her şeyin komutsatırı arayüzü karşılığı mevcut. Özelikle PİSİ paket yöneticisi, CLI(komut satırı) versiyonunda ek özellikler sunuyor.
Pardus genel olarak çok kolay kullanımlı. Önemli dağıtımlardabulunan otomatik güncelleme hatırlatıcı ve otomatik ağ bağlama(automatic network interface switching) gibi özellikler Pardus'ta henüzeksik olan özelliklerden. Bunlar hata değil daha çok diğerdağıtımlardan kullanmaya alışkın olduğum eksik incelikler. Pardusgeliştiricileri hata takip sistemlerindeki istek listesinindoldurulmasını desteklemeliler ve ben de birkaç ilave yapabilirim.Globalleştirme ve yerelleştirme iyi yapılandırılmış ve "desteklenmeyen"diller için bile neredeyse tamamlanmış durumda. Resmi olarakdesteklenen diller eksiksiz ve kusursuz işliyor. Pardus Forumlarını,Wiki'yi ve İngilizce belgelerini mükemmel buldum. Forum'abaşvurduğumda, hızlı, içten ve yardımsever bir yaklaşımla karşılaştım;ki bu bir kişinin dağıtımın arkasındaki topluluktan isteyebileceği enönemli şeydir.
Pardus tavsiye edilebilecek birçok şeye sahip ve mükemmel bir KDE 4 uyarlamasıarayanlar için kesinlikle güzel bir deneyim. Pardus mükemmel değil,ancak kusurları ve eksiklikleri, denediğim bazı büyük Linuxdağıtımlarının son sürümleri dışında, çoğu dağıtıma göre çok az. Yenibir Linux kullanıcısı için iyi bir aday olarak düşünülebilecek, YALIönyükleyicisi eksiklikleri dışında eksik özelliği olmayan, deneyimlikullanıcıların da esnekliği bakımından kullanmak isteyecekleri,yeterince kolay kuruluma ve kullanıma sahip bir dağıtım. Pardus 2009'dan kesinlikle etkilendim.
3)
LinuxBSDos'tan Pardus İncelemesi
Yurtdışındaki siteler tarafındanyapılan Pardus 2009 incelemeleri, o ülkelerde güçlü bir yazılıminceleme kültürünün de olması gibi nedenlerle, kalite olarak Türkiye'degördüklerimizden kat kat yukarıda. Birazdan aşağıda size çevirisinisunacağımız veLinuxBSDos'ta yayınlanan Pardus 2009 incelemesi de, bu bahsettiğimiz incelemelerden biri...
Pardus 2009'u ele alan bu inceleme,depolarımızda Xfce masaüstü ortamının bulunması gibi hatalar dışında,epey dengeli ve ayrıntılı. İlgiyle okuyacağınızı düşünüyoruz.
Sözü kısa kesip, sizleri bu ayrıntılı Pardus 2009 incelemesiyle başbaşa bırakıyoruz.
- Özgürlükİçin Topluluğu -
(...)
Pardus, masaüstüyönelimli bir Linux işletim sistemidir. Son sürümü olan Pardus 2009,birkaç hafta önce indirilmeye hazır hale getirildi. Pardus 2009,kullandığım ilk Pardus sürümü ve aynı zamanda bu sitede yayınlanan ilkPardus incelemesidir.
Bu sitede yayınlanan tüm incelemeler gibi, Pardus'u genel bilgisayarkullanıcısı bakış açısıyla inceleyeceğim; yani düzgün çalışan iyi birdağıtım arayan biri gibi inceleyeceğim. Aşağıdakiler Pardus 2009'u birhafta boyunca üç kurulum gerçekleştirerek edindiğim deneyimlerdir:
Buyurun, Pardus 2009 neler vaat ediyor, görelim:
Kurulum: Pardus, işaretle ve ilerle (bir öncekiadım hakkında fikrinizi değiştirdiyseniz gerile) mantığıyla çalışan sonderece kolay ve net grafiksel bir yükleyici kullanıyor. Kullanımı kolayolmasına rağmen, LVM, softRAID ve disk şifreleme desteğinden yoksun.Öntanımlı dosya sistemi Ext4, mevcut diğer dosya sistemleri iseReiserfs, Ext3, XFS, NTFS ve Fat32.
Disk bölümlendirmesi çok kolay. Öntanımlı olarak her şey için tekbir disk bölümü oluşturuluyor. Disklerinizi elle bölümlendirmeyiseçecek olursanız yükleyici size yalnızca aşağıdaki bölümlendirmeseçeneklerini sunuyor:
- Pardus sistem dosyaları (/)
- Kullanıcı dizinleri (/home)
- Takas alanı
- Dosyalarınızı yedeklemek veya arşivlemek için depolama bölümü (mnt/archive)
GRUB (Grand Unified Bootloader), tercih edilen önyükleme seçeneği.
Çoğu dağıtım, yüklenecek paketleri seçebilme hakkı sunarken Pardussunmuyor. Bu durum deneyimsiz kullanıcılar açısından iyi olsa da ilerikullanıcılar daha fazlasını isteyecektir. Ancak ilk açılışta Pardusdeposundan ihtiyacınız olan tüm uygulamaları yükleyebileceğiniz içinçok da önemli bir sorun değil.
Masaüstü: Pardus'taki öntanımlı ve depolarda(pardus ve katkı) bulabildiğim tek masaüstü ortamı, K masaüstü ortamı(KDE). İşin aslı, Gnome, Xfce veya diğer masaüstü ortamlarından birinikullanmak isterseniz, Pardus Paket Yöneticisi'ne üçüncü bir depo ilaveetmelisiniz.
Yeni kurulumu yapılmış bir işletim sisteminde ilk olarakilgilendiğim şey, uygulama simgelerinin panel üzerinde sıralanışıdır.Uygulamalar (özellikle yardımcı sistem uygulamaları) bir kullanıcınınkullanmak isteyebileceği uygulamalar mıdır, yoksa gerekli uygulamalarpanele eklenmeli midir?
Lancelot Menü ile Pardus 2009Pardus 2009, panelinde ağ yöneticisi ve uygulama çalıştırıcı menüsüdışında epey az uygulama simgesi barındırıyor. Sisteminiz ilkaçıldığında bir İnternet tarayıcısına mı ihtiyacınız var? MenüdenMozilla Firefox veya Konqueror'a ulaşmak için iki seviyeilerlemelisiniz. Birçok dağıtım öntanımlı İnternet tarayıcısı veihtiyaç duyulacak uygulamaların simgelerini panele yerleştiriyor, ki bubütün dağıtımlardan beklenilendir. En azından benim ne beklediğimdir.Kullanıcılarınızın muhtemel olarak kullanacağı uygulamalarınsimgelerini panele yerleştiriniz İnternet tarayıcı, sistem güncelleyicivb.).
Pardus kurulumunun güzel yanlarından biri, ilk ayarlar uygulaması Kaptan.Kaptan yeni kurulmuş sisteminizi yapılandırmada size yardımcı oluyor veistediğiniz zaman tekrar çağrılabiliyor. Tüm dağıtımlar kendilerine aitKaptan benzeri yapılandırma uygulamalarına sahipler, ancak Kaptan diğerdağıtımların size sunduğundan daha fazla detay içeren yapılandırmaolanağı sunuyor. Buna rağmen Kaptanda mevcut bazı seçenekler öntanımlıolmalı. Örnek verecek olursak; sistem güncelleme uygulaması seçilikılınmış ve simgesi panele eklenmiş olmalı.
Pardus öntanımlı olarak kick-off menü biçimi ile geliyor veistenildiğinde basit, klasik menü biçimine geçme olanağı sunuyor.Bunların dışında üçüncül bir menü biçimi Lancelot, Kaptan kullanılarakayarlanabiliyor (panele sağ tıklanıp programcık ekle seçilerek deayarlanabilir). Klasik ve kick-off menü biçimlerinin birleştirilmişhali gibi olan Lancelot, kick-off menü biçimine göre daha şıkgörünürken, bazı özellikleri bakımından eksik kalıyor. Örneğin kick-offmenü biçiminde uygulama simgelerini sağ tıklayıp panele ekle seçeneğiniseçerek panele ekleyebilirsiniz, Lancelot'la bunu yapamazsınız.Lancelot ile uygulamaları yalnızca sık kullanılanlar menüsüne ekleyipkaldırabilirsiniz.
Kurulumla Birlikte Gelen Uygulamalar: İlkizlenimlerime göre, Sabayon'un sahip olduklarına yaklaşamasa da, Pardus2009 epey iyi seçilmiş programlarla geliyor. Aşağıda bu uygulamalardanbazılarının kısa bir listesi bulunuyor:
- Mozilla Firefox 3.5.1
- The GIMP
- Scanlite, görüntü tarama uygulaması
- Kopete, çoklu protokole sahip anlık yazışma uygulaması
- Dragon Player 2.0, iyi bir video oynatıcı
- SMPlayer, çok iyi bir MPlayer arayüzü
- OpenOffice.org 3.1
Yazılım Yönetimi: Pisi Pardus'un, diğerleri gibikolay kullanımlı grafiksel arayüze sahip paket yöneticisi. Bence Pisidiğer dağıtımların çoğunda bulabileceğiniz grafiksel uygulamayöneticisi Synaptic'ten bile daha iyi. İlk bakışta, sistemde yalnızcabir depo yapılandırılmış durumda ama Kaptan'ı çalıştırırsanız (Pardus'ukullanmadan önce mutlaka çalıştırmalısınız), katkı deposuna erişimietkin kılabilirsiniz.
Katkı deposu ulaşılabilir olsa dahi, kullanılabilecek yazılımlar,Sabayon, Mandriva, Fedora ve Ubuntu gibi dağıtımların depolarındakikullanılabilecek yazılımlarının çokluğuna oranla yetersiz. Pardusdepolarındaki yazılımlar konusunda iyi olan şey ise güncel olması. Busözü edilen diğer dağıtımların depolarında önemli bir ölçüde eskiyazılımlar mevcut.
Paket Yöneticisi (Pisi Arayüzü)Yönetim:Pardus geleneksel temel kullanıcı (root user) yönetimine sadık kalıyor(yetkin kullanıcı için hesap, temel hesap ve diğer kullanıcılar içinhesap). Her türden hesabı yapılandırmak için grafiksel uygulamalarmevcut.
Sistem yönetim araçlarının birçoğu, Sistem Ayarları menüsünde (kontrol merkezi) toplanmış vaziyette.
Sistem Ayarları: Eğer Pardus ile birlikte ikincibir işletim sistemi kullanıyorsanız Göç Aracı'nı çok kullanışlıbulacaksınız. Mandriva'da bulunan benzeri gibi, bu araç belgeleriniziPardus'a taşımanıza/kopyalamanıza ya da göç ettirmenize izin veriyor.Ancak ilginç bir şekilde, Göç Aracı'nı umduğunuz yerdebulamayacaksınız. Sistem, Yardımcı Programlar veya Ayarlarkategorilerinde aramayın, Bulunanlar kategorisi altına bakın.
Tarayıcı ve Tarayıcı Eklentileri: Pardus 2009'daiki tarayıcı bulunuyor. Bunlar: Mozilla Firefox (3.5.1 versiyonu) veKDE'nin sistem ve İnternet tarayıcısı Konqueror. İnternet'tekarşılaşacağınız birçok çokluortam dosyasını çalıştıracak gereklieklentileri Mozilla Firefox barındırıyor. Konqueror kullanmaya ihtiyaçduyacağınız zamanlar dışında, birçok kullanıcı gibi Firefox ile sörfyapıyor olacaksınız.
Güvenlik Araçları ve Ağ Yöneticisi: Linux ve BSDdağıtımlarında bulabileceğiniz alışılmış güvenlik araç veuygulamalarının dışında, bazı iyi dağıtımların yapılandırılmış ve hazırdurumda grafiksel güvenlik duvarı yöneticileri bulunur. Diğerleriningrafiksel güvenlik duvarları bulunur ancak öntanımlı olarak etkisizkılınmıştır. Pardus 2009 ikinci kategoriye giriyor.
Pardus Güvenlik Duvarı Yöneticisi: Kurulu halde VPN(sanal özel ağ çözümü) yazılımı bulunmamaktadır. Bu yazılımlar depodamevcuttur. OpenVPN (işlemci / sunucu) ve vpnc (Cisco EasyVPN-compatibleişlemcisi) kurulumu yapabilirsiniz. Diğer birçok dağıtımda VPNişlemcisi (openVPN, vpnc) bağlantı ayarlarının kolaylıkla yapılabilmesiamacıyla ağ yönetim programcığıyla tümleşiktir. Pardus'taki ağyöneticisi programcığı bu konuda eksik. VPN işlemcilerinden herhangibirini kurmayı tercih ederseniz, menüde bulamayacaksınız. Tekseçeneğiniz bir terminal açıp (VPN) bağlantı ayarlarınızı yapmak olacak.
Hemen hemen tüm Linux ve BSD dağıtımlarındaki gibi, Pardus'ta SSH işlemcisi yüklü olarak geliyor ve öntanımlı olarak kapalı.
Ortam ve Donanım Tanıma:Özgür yazılım masaüstü donanım tanıma ve ortam çalıştırma konusundadüşünmenizi bile gerektirmeyecek düzeyde gelişmiştir. Bazı dağıtımlardakusursuz çalışır, bazılarında diğerleri kadar iyi çalışmaz. Pardus'uikinci kategoriye yarleştiriyorum. Donanım tanıma ve otomatikyapılandırma iyi çalışıyor. Örneğin bir yazıcı bağlantısı yapın,otomatik olarak yapılandırmasını tamamlayacak ve çok kısa bir süredebaskıya hazır olacaktır. Olması gerektiği gibi ve olmasını istediğimgibi.
Ses CD'si yerleştirdiğinizde yaşayacağınız deneyim ise sizi hayalkırıklığına uğratacak. Sistemin yerleştirdiğiniz Ses CD'sini otomatikolarak tanıyıp doğru uygulamayı seçip çalmaya başlatacağınıbekleyeceksiniz ama öyle olmayacak. Bunun yerine aşağıdaki gibi biriletişim kutusu açılacak. Açılan iletişim kutusu ses CD'nizi çalmayabaşlatacak herhangi bir seçenek barındırıyor olmayacak.
Durum video DVD tanımada daha iyi. Açılan iletişim kutusu,şifrelenmiş DVD videolarını çalma kabiliyetine sahip Dragon Playerseçeneğini barındırıyor. Ancak Dragon Player öntanımlı seçenek değil.İstenilen seçenek öntanımlı olarak ayarlanabilir ama doğru seçeneğinöntanımlı olması daha hoş olurdu.
Not: Otomatik ortam tanıma konusundaki hataPardus'tan değil (en azından hepsi değil), KDE'den kaynaklanıyor.Kişisel düşüncem: KDE4 büyük bir hayal kırıklığı ama bu başka bir yazıkonusu.
Pardus 2009'a Has Özellikler Neler?Ubuntu tabanlı birçok dağıtımın yanında, özgün bir dağıtımınbulunması sevindirici. Hemen her hafta kendilerini, taban dağıtımındanişlevsellik bakımından farklılaştıramayan Ubuntu tabanlı yenidağıtımların ortaya çıkması, gerçekten can sıkıcı. Özgün bir dağıtımolması, Pardus'a üstünlük sağlıyor. Bazı grafiksel yönetim araçları(Güvenlik Duvarı gibi) özellik bakımından Mandriva veya Fedora'dakilerkadar zengin olmasa da, Pardus'a özel olarak kodlanmış ve her yenisürümde daha da iyileşiyor.
Geliştirilmesi Gerekenler Neler? Bir dağıtımıgeliştirmek ve devamlılığını sağlamak kolay bir iş değildir. Bu sitedeyayınlanan incelemeler geliştiricilerin çabalarını küçümseme veya alayetme amacı gütmemektedir, okuyucularımızın bir dağıtımı kolay birşekilde seçmelerini görev edinmiştir. Bu görev, incelemeyi hazırlarkentek amacımdır. Bazen birkaç şeyi yanlış algılıyorum ama genelinidüşündüğümde, değerlendirmelerim, yaklaşık bir hafta veya daha fazlakullandığım bu dağıtımlardan elde ettiğim deneyimleri yansıtıyor. Benher zaman bir dağıtım geliştirmek için gerekli noktaların belirtilmesiseverim. Bu incelemeyi bitirmeden önce, son kullanıcı bakış açısıylaPardus geliştiricilerinin üstünde çalışması gereken konuların kısa birlistesini sunuyorum:
- Güvenlik duvarı öntanımlı olarak çalışır vaziyette bulunmalı ve simgesi panele eklenmeli
- Sistem ilk açıldığında sistem güncelleyicisi çalışmalı
- LVM (Local Volume Manager) desteklenmeli. Hele ki masaüstü dağıtımlarında bazılarımız LVM kullanmaya gereksinim duyabilir.
- Disk şifreleme desteği, disk şifrelemenin gerekli olmadığınısöylemeden önce kendinize şifrelendirmenin Linux kerneli içerisine inşaedildiğini sorun ve Electronic Frontier Vakfı'nın Surveillance Self-Defense kampanyasını okuyun.
- Özellikle çift işletim sistemi kullanımında Göç Aracı kullanışlıbir araç ama Bulunanlar menüsü altında ne işi var? Sistem Ayarları'ndaolması gerekmez mi?
Pardus 2009'a İlgi Artıyor
Pardus 2009, uluslararası planda giderek artan bir ilgi görmeyedevam ediyor. Pardus 2009'un çıkışının üzerinden daha 24 saat geçmedenyayınlanan ilk incelemeden sonra, inceleme yazıları da birbirinin peşi sıra gelmeye başladı. Dikkat çeken yeni bir Pardus 2009 incelemesi, Desktop Linux Reviews sitesi tarafından yayınlandı.
Pardus 2009'a 5 üzerinden 3.5 not veren site, ufak notlarıyla kullanıcılara yararlı bilgiler de sağlıyor:
- Linux'unen güzel yanlarından biri isteyen herkesin bir dağıtım oluşturabilmesive bazen çok güzel dağıtımların beklenmeyen yerlerden gelmesi. Bir Türkdağıtımı olan Pardus Linux 2009, TÜBİTAK Ulusal Elektronik veKriptoloji Araştırma Enstitüsü tarafından geliştiriliyor. Pardus adıTürkiye'ye özgü bir leoparın Latince isminden geliyor. Ayrıca Pardus'unkedicik anlamına gelen PiSi adında bir paket yöneticisi var. Appleharicinde kaç kişi ürünlerine kedi isimleri veriyor ki? Son derece özelve esprili bir isim politikası...
- Pardus'un yeni sürümü YALI (Yet Another Linux Installer) vePiSi paket yöneticisi güncellemeleri de içeriyor. PiSi güncellemeleri,bileşenin daha hızlı çalışabilmesi ve daha az bant genişliğikullanmasını sağlıyor (artık paketlerin tamamı yerine yalnızcagüncellenen kısımları indiriliyor). Ayrıca PiSi artık %20'ye kadar diskalanı kazanımı sağlayabiliyor. YALI geliştirmeleri ise kurulumunhızlanmasını amaçlıyor. YALI'yı kullanmak pek fazla deneyim istemiyor.
- Kurulum bana göre son derece kolay. Eğer Ubuntu kurulumuyapmışsanız, Pardus Linux kurulumunda da herhangi bir sorunyaşamayacaksınız. Benim kurulumum yaklaşık 15 dakika sürdü ve hiçbirsorunla karşılaşmadım. Pardus masaüstünde sizi ilk olarak bir ayarbileşeni olan KAPTAN karşılıyor. Kaptan, Pardus'u kişiselleştirmenizison derece kolay hale getiriyor. Sadece ileri tuşuna basın ve Kaptankişiselleştirmeyi sizin için yapsın.
- Pardus Paket Yöneticisi'nde birçok program bulacaksınız. Gerçibüyük ihtimalle ihtiyacınız olmayacak. Pardus, öntanımlı masaüstüprogramlarının seçiminde son derece başarılı. Standart bir bilgisayarkullanıcısı, işleri için pek çok program kurmak zorunda kalmayacak.
- Pardus kurulum ekranıyla ilk karşılaştığınızda diliİngilizce'ye çevirmek için F2 tuşuna basmayı unutmayın. Aksi haldePardus Türkçe olarak başlıyor. Burada kullanıcının istediği diliseçmesini sağlayacak bir menü olsaydı daha iyi olurdu. Bazıları bunoktayı kaçırabilir ve Pardus'un sadece Türkçe dil desteğinin olduğunudüşünebilir.
- ÖntanımlıKDE menüsünü, Kaptan üzerinden değiştirmenizi öneririm. Böylece KDE'ninişe yaramaz menüsünü kullanmak zorunda kalmazsınız. Pardus'un KDEharicinde, Gnome ya da hafif bir pencere yöneticisi seçeneği olsaydıgüzel olabilirdi. Çok da önemli bir konu değil ama bu tür bir seçenekPardus'u daha da değerli kılardı. Bunun ötesinde Pardus 2009'da gerçekbir problemle karşılaşmadım.
- Eğer herhangi bir sorunla karşılaşırsanız, Pardus Kullanıcı Listesi'ndenyardım alabilirsiniz, ya da Liste Arşivine başvurabilirsiniz. AyrıcaPardus Geliştirici Listesi'ni takip ederek, Pardus'un geliştirilmesiile ilgili ek bilgiler alabilirsiniz. Bu listenin destek soruları içinkullanılmaması gerektiğini unutmayın.
- Pardus beklenmedik şekilde iyi ve pazarda yer alan herkesinilgisini hak ediyor. Yeni kullanıcılar kesinlikle deneyebilir, ayrıcaorta ve ileri düzey kullanıcılar da bu dağıtımdan hoşlanacak. Artıları;kolay kurulum, geniş program sunması, Kaptan Masaüstü sayesinde yenikullanıcıların sistem kişiselleştirmesini son derece kolay halegetirmesi. Eksileriyse; öntanımlı dil Türkçe. İlk açılış ekranında diliİngilizce'ye çevirmek için F2 tuşuna basmak gerekiyor.
bunları bir okuyun yabancılar böyle diyorsa demekki sorun bizim türk bilgisayar kullanıcısında.
Yabancılar süper bir işletim sistemi derken siz devam edin gereksiz sohbetlerinize.
Özgürlük içinden derlenmedir.
