Gözlemin devreye girdiği yerde kuantum dolanıklığı da bozuluyor.
Einstein'ın "uzaktan hayalet etki" deyip kabul etmek istemediği ama yanıldığı dolanıklığı, parçacıkların uzay zamanda aynı noktada bulunmaları ile açıklayabilir; kuantal bağın oluşmasını uzayın bir noktaya, zamanın bir ana sıkışması olarak tanımlayabiliriz.
Elektronun kendi eksenindeki dönüşü sağda ise dolanık eşi solu, tersini veriyor. Birini ölçünce diğerinin spinini otamatik olarak aynı anda bilmiş oluyoruz. Bu da ışıktan hızlı etkileşim anlamına geldiği için Einstein bunu reddetmişti.
Açıklamak için de parçacıklar arasında gizli değişkenler olduğunu öne sürmüştü. Onlara göre uzaktan etki yoktu, parçacıklar arasında bilinmeyen gizli kuvvetlerin etkisi vardı. Bilinmezi bilinmezle açıklamak gibiydi biraz da ki yerel bir gerçeklik yaratmışlardı. Uzun zaman sonra Bell bunun böyle olmadığını kanıtlamak için bir deney tasarladı ama o da gözlem engeline takılıyordu bir noktada. Parçacıklar arasındaki kuantal bağın yerel olmadığını kanıtlaması için ışığın iki parçacık arasındaki mesafeyi aşmadan parçacıkların birbirini etkilediğini görmek yeterliydi. İki dolanık parçacık arasına gözlemci/dedektör girince parçacıklar dedektördeki parçacıklarla dolanıklığa girerlerdi. Bugüne kadar yapılan deneylerde de fotonların sadece birbirlerinden etkilenip gözlem etkisine takılmadıklarından emin olunamıyordu, garantisi yoktu. Ama son sonuçlara göre daha kesin ifadelerle dolanıklığın kanıtlandığını ve yerel olmadığını gibi söyleyebiliyorlar NIST deneyleriyle. Buradaki fark, dolaylı yöntemlerle fotonların aynadaki görüntüsüne bakarak fotonları etkilemeden ölçüm yapabilmesi gözlemcinin. Bell deneyindeki diğer teknik açıkları da kapatarak yaptılar bunu tabi.
Deneyi yorumlamaya gelince olay bu tür deneyleri idealist perdede yorumlamayı pek seviyoruz, bazı fizikçiler olsun, insanlar olsun. Gözlem sonuçları bilinçli insan gözleminden etkileniyor kimilerine göre, ölçen bir bilgisayar olsa dahi. Aslında çoğu fizikçiye göre deney sadece fiziksel etkileşimlerden etkilenir ve insan bilinci de baktığımızda fiziksel etkileşimlerle ortaya çıkar. Nitekim bu seferki deneylerde de ciddi ölçüde insan bilinci açığını da kapattılar ve gözlemcinin etkisinin karışmadan dolanıklığın kanıtlandığını söyleyebiliyoruz. Deney verilerini rastgele sayılarla şifreliyorlar. Sonra o şifreli verileri de başka görüntülerle şifreliyorlar. Teknik kısmına kendiniz bakarsınız, sonuç olarak insan bilinci işin içinden çıkmış oluyor.