Piraye Özeti
Piraye Canan Tan
Yıllardır bir tiyatrocu olma hevesiyle yaşayan Piraye, Marmara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi'ni kazanır. Edebiyat düşkünü babasının tek hayali, kızının onunla birlikte muayenehanesinde diş doktoru olmasıdır. Piraye ne kadar istemese de bu isteğe karşı koyamaz.
Okulun ilk günü kolejden arkadaşı Esin'le aynı bölümde olduğunu öğrenir. Esin biraz uçarı, aşk ilişkilerine önem veren bir kızdır. Esin sayesinde Arif'le tanışan Piraye, edebiyata düşkün bu çocukla birbirlerine şiir vermeye başlarlar. Ancak Piraye Arif'e karşı bir şeyler hissetmez ve bu ilişkiye bir süre sonra son verir.
Yazın gelmesiyle, Piraye ailesiyle birlikte Çınarcık'taki yaz köşküne gider. Bir gün Piraye'nin sınıf arkadaşı Ömer, Piraye'yi görmeye Çınarcık'a gelir ve birlikte güzel vakit geçirirler. Annesi ve ablası Ömer'i Piraye'ye çok yakıştırsalar da Piraye onu yalnızca arkadaşı olarak görür. Ancak Ömer Piraye'ye karşı başka şeyler hisseder. Ömer Piraye'ye olan hislerini dile getirmek ister fakat Piraye böyle bir ilişkiye olumlu yaklaşmaz ve arkadaş kalmak istediğini belirtir.
Piraye bir gün hiç ummadığı bir anda Mikrobiyoloji dersi asistanı, sınıftaki çoğu kızın ilgisini çeken Nevzat'tan bir evlilik teklifi alır. Ancak onu da reddeder.
Üçüncü sınıfın ortalarına doğru, Piraye Diyarbakırlı, zengin bir aileye mensup, aynı bölümün beşinci sınıfında okumakta olan ve kendisinden yedi yaş büyük, Haşim adında bir ağayla tanışarak, kendini aniden başlayan bir birlikteliğin içinde bulur. Bir Safranbolu gezisinde Haşim ve Piraye ilişkilerinden emin olurlar ve Haşim Piraye'yle evlenmek ister. Haşim nihayet mezun olur ve ailesini Diyarbakır'dan getirerek, Piraye'yi isterler ve Piraye ve Haşim nişanlanır. Nişandan sonra Haşim askere gider.
Piraye'nin mezun olmasına yakın Haşim'in askerliği biter ve iş kurma planları yapar. Haşim Diyarbakır'da ailesinin onun için bir muayenehane aldığını öğrenir. Bu orada yaşamaları gerektiği anlamına gelir. Piraye bu haberi alınca evlenmekten vazgeçer ancak ailesi muayenehane açılışında bulunmasında bir sakınca olmadığını söyler. Piraye Diyarbakır'dan evliliğin yapılması kararıyla döner. Piraye ve Haşim, Diyarbakır'da kalabalık bir nikah töreniyle evlenir. Düğünden hemen sonra balayına giderler. Diyarbakır'a döndüklerinde Haşim'in davranışları değişmeye başlar. Piraye evde sıkıldığından Haşim her ne kadar istemese de Haşim'le birlikte muayenehaneye gitmeye başlar.
Bir akşam Piraye işini bitirmiş çıkmaya hazırlanırken, öğretmen bir çift gelir. Piraye'nin adamı tedavi ettiği sırada Haşim gelir ve bekleme salonunda beklemeye başlar. Nihayet hastalar gittiğinde, Haşim Piraye'nin erkek hastayı tedavi etmesini kıskandığı için ona kötü davranır ve tokat atar. Piraye İstanbul'a dönmeye karar verir ancak telefonda ablasının boşanma arifesinde olduğunu öğrenir. Piraye kararlıdır ve Haşim'le bir süre konuşmaz. Hasat zamanı tüm aile köye gider. Haşim ve Piraye evde yalnız kalırlar, yakınlaşırlar ve her şeyi unutup yeniden başlarlar. Piraye, Haşim'in ısrarıyla yeniden muayenehaneye döner.
Evlilik yıldönümlerinde Piraye Haşim'e hamile olduğu haberini verir ve bu haber ailede sevinçle karşılanır. Piraye'nin hamileliği devam ederken, ayrı eve çıkarlar. Ve nihayet bebek doğar. Bebek kız olur ve ismini Dicle koyarlar. Artukoğlu ailesi hayal kırıklığına uğrar ve erkek çocuk için ısrar ederler. Dicle ile gerçekleştirdiği bir yaz tatili dönüşü, Piraye erkek çocuk doğurmaya karar verir.
Bir yaz daha gelir ve Piraye hamile kalamadığı için İstanbul'da doktora gitmeye karar verir. Doktor Piraye'nin kız kısırı olduğunu ve bir daha doğuramayacağını söyler. Piraye bu kötü haberi alır almaz Diyarbakır'a geri döner ve Haşim'e her şeyi anlatır. Haşim olanlardan etkilenmez, her şeyin eskisi gibi devam edeceğini düşünür.
Piraye'nin babası felç geçirir ve İstanbul'da gider. Üç aylığına zorunlu ayrılığın ardından evine dönen Piraye, Haşim'in kuma aldığını, düğün yaptığını ve onunla köydeki evde kaldıklarını öğrenir ve boşanma kararı alır. Kuma Zühre sakat bir kız çocuk doğurur.
Piraye İstanbul'a dönmüştür. Bir akşam kasıklarında bir sancı yaşayarak doktora gider. Doktor onu tedavi eder ve kız kısırı saçmalığının olmadığını söyler. O günden sonra Piraye, yalnızca eşyalarını toplamak için Diyarbakır'a döner. Diyarbakır'a döndüklerinde, Haşim onları yemeğe çıkarır ve birlikte tatile gitmeye karar verirler. İskenderun'da geçirdikleri tatilde, Piraye Haşim'le birlikte olur.
Piraye babasının ölüm haberini alır almaz İstanbul'a kesin dönüş yapar. Tüm olanlardan sonra Piraye babasının hatırasını yaşatmak için, onun muayenehanesinde çalışır. Aylar sonra Haşim, Piraye'siz yapamayacağını anlatmaya İstanbul'a gelir ve Piraye'nin ondan bir erkek bebeğe hamile olduğunu öğrenir. Ne kadar yalvarsa da Piraye'yi yeniden beraberliğe ikna edemez. Piraye bir gün Haşim'in ölüm haberini alır. Piraye bu haberle perişan olur ve Haşim Artukoğlu'nun doğmasını sabırsızlıkla beklemektedir.
Piraye Tanıtımı
Canan Tan’ın en iyi kitaplarından bir tanesi olan Piraye adını Türk edebiyat dünyasının usta ismi Nazım Hikmet’in eşinden almıştır.
Romanda Piraye ismindeki genç bir kızın biyografisi hayat hikayesi olarak sunulmaktadır. Aile içnide yaşadıklarıü okul hayatındaki zorluklar, ilk aşk deneyimleri, evliliğe giden bir serüven ve evlilik sonrası yaşanan dram.
Piraye her genç kızın okuması gereken mükemmel bir hayat dersi kitabı diyebiliriz.
**********
Piraye Dişçi bir babanın en küçük kızıdır. Babası tam bir Nazım Hikmet hayranıdır ve o yüzden iki kızının adını ayrı ayrı olarak Nazım Hikmet’in eşi olan Hatice Piraye’den esinlenerek Hatice ve Piraye koymuştur. Piraye’nin ablası erken yaşta evlenince babasının dişçi muayenesini bırakabileceği tek kişi Piraye kalmıştır. Piraye ise her zaman tiyatro ve edebiyat okumak istemiştir fakat babasını kıramamış ve dişçilik okumaya karar vermiştir.
Piraye Marmara Üniversitesi Dişçilik bölümünü kazanır. Okulun ilk gününde karşısına kolejden arkadaşı olan Esin çıkar. İkili bu karşılaşmadan sonra okul hayatı boyunca iyi arkadaş olarak devam ederler.
Piraye çok güzel bir kızdır ve bu yüzden erkekler onun peşini bırakmazlar. Fakat Piraye ablasının durumunu gördükçe erkekler konusunda hep mesafeli olur. Ablası genç yaşta evlenmiş ve iki çocuğu olmuştur. Fakat eşi ile hiç mutlu değildir ve eşi onu sürekli aldatmaktadır. Bu yüzden ablası eşi ile sürekli kavga edip babasının evine gelir. Piraye de bunu gördükçe kendi ayakları üzerinde durmadan aşk ve evlilik konusuna mesafeli olmaya karar verir.
Piraye’nin karşısına bir gün Haşim çıkar. Haşim Diyarbakırlıdır ve bir aşirete bağlıdır. Kendisi bir anlamda Ağa’dır. O da dişçilik okumaktadır ve ilk tanışmada Piraye’yi oldukça etkilemiştir. Piraye aşk konusundaki mantığını onun ile kaybetmeye başlar ve ikilinin aşkı çok hızlı ilerler. Haşim çok geçmeden Piraye’ye evlenme teklif eder ve Piraye de bu teklifi kabul eder. Fakat okulları devam ettiği için evlilik şimdilik sözde kalır. Haşim mezun olup askere gidecektir, Piraye de bu zaman diliminde okulunu bitirecektir.
Her şey planlandığı gibi gider. Haşim askere gider ve askerliğini tamamlar. Bu sırada Piraye de okulunu bitirir. Haşim kısa süreliğine diye Diyarbakır’a gider fakat bir türlü dönmek bilmez. Bu Piraye’yi rahatsız ve sonunda Haşim’in Diyarbakır’da dişçi muayenesi açmayı planladığı öğrenir. Piraye asla Diyarbakır’da yaşamayacağını belirterek evlilik kararını bozmaya karar verir. Fakat Haşim ailesinin zorladığını en azından Diyarbakır’a gelip muayeneyi görmesini ister. Fikri değişmez ise İstanbul’a dönmekte özgürdür.
Piraye bunun üzerine Diyarbakır’a gider ve muayeneyi ve şehri çok beğenir. Fikrini değiştirir ve Haşim ile evlenip Diyarbakır’a yerleşmeye karar verir.
Evlilik sonrası Piraye’nin hayatı tamamen değişir. Evlilik sonrası hem Haşim değişir hem de Haşim’in ailesinin gelenek baskıları artar. Haşim Piraye’yi gereğinden fazla kıskanır ve sırf erkek birini muayene ettiği için Piraye’yi döver. Ailesi ile erkek çocuk istemektedirler fakat Piraye bunu istemez. Fakat sonunda Piraye hamile kalır ama bu kez de çocuk kız olur. Bunun üzerine aile Piraye’ye karşı daha da soğuk davranırlar ve üzerine kuma getirme planları yaparlar.
Çok bunalan Piraye kızını da alıp İstanbul’a gider. Bu sırada Haşim’in ailesi de üzerine kuma getirir ve Haşim’in ondan bir çocuğu olur fakat çocuk sakat doğar. Piraye’nin babasının sağlık durumu da kötüleşir ve vefat eder. Bunun üzerine babasının muayenesini Piraye devralır. Haşim Piraye’yi geri kazanmak için İstanbul’a gelir fakat Piraye dönmeyeceği söyler. Haşim bu sırada Piraye’nin yeniden hamile kaldığını fark eder. Fakat Piraye Haşim’i babalıktan da reddeder ve onu yalnız bırakmasını ister. Haşim de son istek olarak çocuğun adını Haşim koymasını ister ve Diyarbakır’a geri döner.
Piraye’nin sonunda erkek bir çocuğu olur. Piraye Diyarbakır’dan da acı haberi alır. Haşim öldürülmüştür. Buna çok üzülen Piraye çocuğunun adını Haşim koyar.