Sıkça soruların başında geliyor "ram türleri". DDR ve RD- RAM'ın da piyasaya girmesiyle bu konuda bilgi almak isteyen ziyaretçilerimizin sayısı arttı.Dahası bilgisayarımızda kullanılan daha bir çok çeşit bellek var.
Sizlere Tayvan'lı üretici Abit'in resmi sitesinden derlediğim, bilgisayar ortamında kullanılan her türlü bellek modülleri ile ilgili bilgileri aşağıya aktardım. İlk bir kaç başlık eski tip belleklerle ilgili bilgiler içeriyor.
1) Dinamik RAM (DRAM)
Daha çok kişisel bilgisayarlarda kullanılan bir fiziksel hafıza türüdür. Dinamik RAM, veriyi saklamak için zamanla şazını kaybeden dahili kapasitörler kullanır (bir transistör tarafından açılıp kapatılır). Böylece veri korumak için sabit tazelemeye ihtiyacı vardır. Aksi halde 1 durumu 0 durumuna döner. Her hafıza erişimim arasında elde edilen sonuçlar, verileri uygun bir durumda korumak için çipin kapasitörlerini yenileyen bir elektriksel şarza gönderilir. Bu durum reşarz devam ederken sağlanamaz. Bir DRAM'in okunması içeriğini boşaltır, böylece aynı verileri korumak için hemen yeniden yazılması gerekir.
Dinamik terimi, hafızanın sabit aralıklarla tazelenmesi (tekrar enerji verilmesi) veya içeriğini kaybedeceğini gösternektedir. RAM (Random Erişim Hafızası) bazen, statik RAM'dan (SRAM) ayırmak için DRAM olarak kullanılır. Statik RAM dinamik RAM'dan daha hızlı ve daha kararlıdır fakat daha fazla güç ister ve daha pahalıdır.
2) Geliştirilmiş DRAM (EDRAM)
Geliştirilmiş DRAM, ana karttaki L2 (seviye 2) kaşede standart DRAM ve SRAM'in yerini almaktadır, 35ns DRAM içerisine 256 byte 15ns SRAM eklenmesi ile oluşturulmuştur. SRAM 256 byte hafıza sayfasının tamamını bir defada alabildiği için, hıza gereksiniminiz olduğunda 15ns erişim hızı verir (aksi halde 35ns). Çipseti, hafıza gereksinimlerini ayırmak için SIC chipi L2 cachenin yerini almaktadır. Sistem performansı %40 civarında artar. EDRAM çipin kalanı olmadan istekleri kabul eden ve tamamlayan ayrı bir yazma rotasına sahiptir.
3) EDO DRAM
EDO, %30 daha iyi olan ve fiyatı ise sadece %5 daha pahalı olan gelişmiş bir hızlı erişim modudur (genelde Hiper Erişim Modu olarak adlandırılır). EDO DRAM hafızadaki verileri, hafızayı üç aşamaya ayıran standart hızlı erişim modu DRAM'ın aksine bir sonraki CAS# azalmasına kadar saklar. EDO DRAM kullanılması ile CPU-hafıza bant genişliği saniyede 100MB'dan 200MB'a artacaktır.
Tek devirli EDO bir saat döngüsünde tüm hafıza işlemini gerçekleştirecektir; aksi halde aynı sayfa içerisindeki her eş zamanlı RAM erişimi üç yerine iki saat döngüsü sürer. Seviye 2 cachenin yerini aldığından ve ayrı kumandaya gereksinimi olmadığından, ana karttaki boşluk korunur. Diz üstü bilgsayarlar için faydalıdır. Aynı zamanda batarya gücünü de korur. Kısaca EDO sayfa modu döngüsünü azalttığı için bant genişliğini artırır fakat pratikte bu kadar hızlı değildir.
4) Burst Genişletilmiş Veri Çıkışı (EDO) DRAM
Burst EDO DRAM, bir geçiş aşaması ve 2-bit burst sayacı bulunan bir EDO DRAM'dir. BEDO ve EDO arasındaki farklılık döngülerdir, yani OKUMA ve YAZMA dört türlü burstlerde meydana gelir. BEDO, FP DRAM'a göre yüzde yüz, EDO DRAM'a göre de %33-50 oranında performans artışı sağlar. Geçmişteki bir çok DRAM tabanlı hafıza sistemleri, daha yüksek bant genişliğinin avantajlarından faydalanmak için burst yönlendirmeli erişimler kullanırlardı.
FP ve EDO gibi klasik DRAMlar sayesinde başlatıcı bir kumanda ile DRAM'a erişir. Kumanda verilerin, başlatıcıya gönderilmeden önce hazır olmasını beklemelidir. Fakat Burst EDO bekleme aşamasını ortadan kaldırarak sistem performansını artırır.
5) Senkronize DRAM (SDRAM)
SDRAM (Senkronize Dinamik Raslantısal Erişim Belleği), bütün işlemlerin pozitif bir clock ile ilişkilendirilen komple bir semnkronize özelliktir ve bu sayede yüksek performans ve basit kulanıcı arabiriminin beraber bulunması mümkündür. SDRAM , masaüstü bilgisayarlar, iş istasyonları, grafik adaptörler, hızlandırıcılar ve oldukça büyük hafıza ve bant genişliği gereken ve basit bir arabirime ihtiyaç duyulan diğer uygulamalar için günümüzde bile halen oldukça idealdir.
SDRAM ve klasik DRAM arasındaki temel farklılıklar şunlardır: Senkronize işlemler, burst modu ve mod kayıdı. SDRAM senkronizasyon için bir clock girişi kullanırken DRAM senkronize olmayan hafıza modülü kullanır. DRAM RAS# ve CAS# olmak üzere iki tane clock kullanır. DRAM'ınn her işlemi iki clock arasındaki zamanlama faz farklılıkları ilebelirlenirken SDRAM komut referansları ve pozitif clok kenarı ile alakalı işlemler ile belirlenir. Burst mod, dahili kolon adres üretecinden faydalanan çok hızlı bir erişim modudur. Kolon adresi ilk erişim için ayarlandığında müteakip adresler dahili kolon adres sayacı tarafından otomatik olarak üretilir. Mod kayıdı istenen sistem şartlarını alır ve aynı anda SDRAM işlemini kontrol eder.
????: Web Hattı - Türkiyenin En Güncel Forumu /donanim-genel/19848-bellek-cesitleri-hakkinda-genel-bilgi.html
Daha basit bir anlatımla SDRAMin CPU kontrolünden uzak olan hafıza erişimlerini aldığını söyleyebilirsiniz. Çiplerdeki dahili registerler istekleri kabul eder ve istenen veriler CPU'nun hafızaya bir sonraki erişimi için düzenlenirken CPU'nun başka şeylerle ilgilenmesine imkan verir. Kendi clock döngüsünde çalıştıklarından sistemin geri kalan kısmı daha hızlı olabilir. Video kartları ve ana kartın ana hafızası için optimize edilmiş bir sürüm bulunmaktadır.
6) SGRAM
Senkronize Grafik Random Erişim Hafızasının baş harfleri, video adaptörleri ve grafik hızlandırıcılarda kullanılan bir tür DRAM türü. SDRAM gibi SGRAM da 100 MHz'ye kadar CPU bus clock ile kendi kendini, senkronize edebilir. Bunlara ek olarak yoğun grafik işlemleri için bant genişliğini artırmak için gizli yazma ve blok yazma gibi bazı diğer teknikleri kullanır.
VRAM ve WRAM'ın aksine SGRAM tek portludur. Fakat bir anda iki hafıza sayfasını açabilir. Diğer video RAM teknolojilerinin ikili port özelliğini taklit eder.
7) DDR SDRAM
Duble Veri Hızı Senkronize DRAM (DDR SDRAM), her clock turunun her ucunda veri transferinin desekleyen bir tür SDRAM'dir, hafıza çipinin veri işlemesini iki katına çıkartır. DDR-SDRAM, SDRAM II olarak da adlandırılmaktadır.
DDR SDRAM, EDO RAM ve klasik SDRAM'de dahil olmak üzere mevcut çözümlerden üç kat daha hızlıdır. Klasik SDRAM gibi DDR SDRAM de her clock ucundaki verileri hareket ettirir, bant genişliği en yüksek değerini iki katına çıkartır. 100MHz hızındaki bir DDR SDRAMin burst hızı 200MHz'dir. 100MHz SDRAM, 50MHz düzenli DRAM üzerinde öncelik kazanacaktır.
"Double Clock" terimini farkedebilirsiniz. Clock sinyallerinin yükselen ve azalan uçları ile pseudo-senkronizasyon metodu iki kat daha hızlı veri transferi sağlar. Bu durum DDR SDRAM olarak adlandırılan çok hızlı bir senkronize DRAM kulanılarak sağlanır. 64-Mbit DDR SDRAM kapasitesinden başlar.
8) SyncLink DRAM
Synclink Konsorsiyumu olarak adlandırılan bilgisayar üreticileri birliğinin geliştirdiği yeni bir hafıza türü olan SLDRAM, gelecek PC hafıza yapısı olarak Rambus(RDRAM) hafızaya alternatif olarak düşünülmüştür.
9) RAMBUS DRAM
Rambus DRAM, Rambus şirketi tarafından geliştirilmiş bir hafıza (DRAM) türü. PC'lerde şu anda kullanılan en hızlı teknoloji (SDRAM) yaklaşık olarak maksimum 100MHz'de veri gönderirken, RDRAM ilk etapta 600MHz hıza ulaşmıştı.
10) Direk RDRAM
Direk RDRAM teknolojisi Amerikan çip tasarım kurumu, Rambus tarafından geliştirildi. Intel'in yeni ürettiği "Camino" adındaki Core Logic çip modu sadece Direk DRAM'ı destekleyecektir. Ana hafıza ve mikro işlemci arasındaki veri transferini hızlandırarak PC performansını büyük ölçüde artırıyor ve bildiğiniz üzere P4'ler ile kullanılmaya başlandı bile. RDRAM teknolojisi Intel'li sistemlerin ana hafızaları için desteklediği bir teknolojidir.
Direk DRAM teknolojisinin veri hızlarını artırmak için daha geniş veri yolu açması düşünülmektedir. Saniyede 1.6GB'a kadar veri transferini gerçekleştirebileceği bilinmektedir ki bu hız mevcut RDRAM'lerin saniyede 500MB'lık hızının üç katıdır. RDRAM modüllerinin boyutu 64 Mb'den başlamaktadır.
RDRAM kullanan anakartların bellek yuvası tasarımı bant genişliğinin pin başına 800Mbps'ye ulaşmasına imkan verecek şekilde tasarlanmıştır.
11) MDRAM
Multibank DRAM'in kısa ifadesi. MoSys şirketinin geliştirdiği oldukça yeni bir hafıza teknolojisi. MDRAM, her bir diide küçük DRAM (her biri 32 KB) kümelerini kullanır. Her küme genel bir internal bus'ı besleyen kendi I/O portuna sahiptir. Bu tasarım nedeni ile veriler çoklu kümelere eş zamanlı olarak okunur veya yazılabilir ki bu durum klasik DRAM'lerdan daha hızlıdır.
MDRAM'ın bir diğer avantajı da, hafızanın küçük dilimlerde ayarlanabilmesidir, böylece bazı parçalara yapılan harcama azalır. Mesela 1024x768 çözünülürlükte 24 bit renk için istene video adaptörü için gerekli olan 2.5 MB'lık MDRAM çipleri üretmek mümkündür. Klasik hafıza yapısı ile 4MB'a zıplamak gerekmektedir. MDRAM bir zamanlar bazı video adaptörlerinde ve grafik hızlandırıcılarında kullanılmaktaydı.
12) VRAM
Video RAM video adaptörlerinin kulandığı özel amaçlı bir hafızadır. Klasik RAM'in aksine, VRAM iki farklı aygıta eş zamanlı olarak bağlanabilir. Bu durum bir monitörün ekran güncellemesi için VRAM'a erişirken bir grafik işlemcinin de aynı zamanda yeni veriler sunmasına imkan verir. VRAM daha iyi grafik performansı sunar, fakat klasik DRAM'lerden biraz daha pahalıdır. Bazı hızlandırıcılar klasik DRAM kullanır fakat diğerleri hem video devresi hem de işlemcinin eş zamanlı olarak hafızaya ulaşmasına imkan veren özel tip video RAM (VRAM) kullanır.
????: Web Hattı - Türkiyenin En Güncel Forumu http://www.webhatti.com/showthread.php?t=19848
13) WRAM (Windows RAM)
Windows RAM Samsung tarafından yaratılmıştır. İki portlu fakat fiyatı VRAM'dan %20 oranında daha az ve %50 oranında da daha hızlıdır. 50MHz'de çalışır ve hızlandırma için optimize edilmiştir ve blok transferi yapabilir ve metin ve desen dolgularını destekler.
WRAM daha iyi Windows performansı sağlamak için grafiğe özel özellikler sunar. İki portu grafik çizimlerinin girişine ekran yenileme verilerinin eş zamanlı olarak ilerlemesine imkan verir. Böylece bant genişliği klasik tek portlu hafıza türlerinden daha büyük olur. Çift portlu hafıza özelliği, daha yüksek kapasiteli bant genişliği sayesinde daha hızlı transfer hızları ve ekran yenilemesine imkan verdiğinden ve WRAM ve VRAM gibi yüksek performanslı iki portlu hafıza türlerine ihtiyacı olduğundan renk ve video uygulamaları için çok uygundur.
İki portlu tasarımı sayesinde grafik işlemcinin eş zamanlı olarak ekranı okuma ve yenilemesine imkan tanır, hafızanın sadece okuma veya sadece yazma yapabildiği ve gtrafik motorunun her zaman ekranın güncellenmesi için beklediği tek portlu afıza türlerinde karşılaşılan sorunlar ortadan kalkar.
WRAM'ın VRAM'a göre üstünlüklerini incelerken, WRAM hafızanın VRAM hafızadan daha hızlı olduğu, %50 performans artışı sağladığı ve bit başına %20 daha ucuz olduğu unutulmamalıdır.
Parite veya Non-parite
30-pin SIMMler için modüldeki rakamları hesaplayın: 2 veya 8 çip=non-parite, modül üzerindeki rakamları hesaplayın: 2 veya 8 çip= parite. 72-pin SİMMler için her zaman emin olamazsınız fakat, eğer 4, 8, 16 veya 32 çipleri varsa pariteleri yoktur.
Parite, non-parite ve ECC
Parite hafıza, byte başına dokuzuncu bite sahip olduğundan farklıdır. Bu durum parite hafıza konfigürasyonundan görülebilir: 1Megx72 ve 2 Megx36, 9 bit parçalarının 8 megabyte'ını gösterir. Bu dokuzuncu parite biti, hiç bir hatanın meydana gelmediğinden emin olmak için diğer 8 biti kontrol etmek için kullanılır. Parite biti binary kodda byte için bulunan rakamları göstermesi için ayarlanır.
Eğer sisteminizde parite desteği yoksa (ana kart çipsetinize göre) ve verilerinizin DRAM'a saklanması sırasında bir hata meydana gelirse, modül size bir hata mesajı vermeyecektir. Sisteminiz veri bozulmasını görmemiştir ve hala hata mesajı göstermeye devam edecektir.
ECC (Hata Kontrol ve Düzeltme), en yeni tip parite. ECC bytelar'ın düzgün bir şekilde iletildiğinden emin olmak için bütün veri bitlerini kullanır. Doğru bir ECC modülü 8-bit dilimlerinde non-parite hafıza gibi ayarlanmış her bir byte'ı tutar, ECC biti dört bit dilimndeki byte serisinin sonunda bulunur. ECC gerçekleştirmek için sekiz bitlik bir seriye ihtiyacınız vardır ve ECC işlemini gerçekleştirmek için iki ECC modülünün beraber kullanılmasına gereksinim duymanızın sebebi budur. ECC DRAM iki bit hatalarını tespit eder ve hareketteki tek bit hatalarını düzeltir (sistemde herhangi bir hata mesajı göstermez).
Parite hafıza modülü non-parite sistemlerde çalışır mı?
Eğer BIOS'dan parite kontrol fonksiyonunu aktif durumdan çıkartırsanız parite modülü non-parite sistemlerde çalışır. Fakat non-parite modülü bir parite sisteminde çalışmaz. PCler'de kullanılan hafızalarınn büyük bir kısmı, hafıza hataları ile çok fazla karşılaşılmadığından basittir ve tek bit hatası genelde zararsızdır.
ECC hafııza modüllerini nerelerde kullanmamız gerekir?
ECC modülleri, programlama gibi kodunuzdaki tek bir hatanın büyük sorunlar doğurabileceği önemli uygulamalarda kullanılmaktadır. Başka bir uygulama alanı da sunucuardır, bir çok sunucu ECC hafıza modüllerini standart bir parça olarak kullanır. ECC'yi destekleyen bir sistem, ECC kodunu telafi etmek için parite bitlerini kullanarak, gerçek ECC modülü yerine düzgün bir parite modeli kulanabilir. Bir parite sistemi gerçek ECC modülünü kullanamaz çünkü byte başına dokuzuncu (parite) biti her bayt ile birleştirilmemiştir.
Doğru parite veya taklit parite?
Bazı üreticiler taklit (veya yanlış diyebilirsiniz) parite modelleri üretmektedirler. Taklit bir parite modülü bilgisayarın, makinenin modülün oluşturduğu gerçek parite bitinden ziyade aradığı parite sinyalleri göndererek parite kontrolünün yapıldığını düşünmesine neden olacaktır.
Bu gibi hafıza modüllerini kullanması sonucunda, oluşan hatalar gösterilmeyecektir çünkü gerçek anlamda kontrol edilmemiştir. Taklit parite modüllerinin fiyatı gerçeklerine nazaran daha azdır fakat bir çok parite bilgisayar sistemi gerçek parite modülllerine duyarlı olduğu için bilgisayar sisteminizde taklit parite modellerini kullanmaktan kaçınmalısınız.
Gördüğünüz gibi bazı bellek türleri tasarım aşamasında kalmış bazıları çok az kullanılmış bazılarının ise sadece adı var.
Özellikle ECC ile ilgili olarak verilen bilgilere dikkatinizi çekiyorum.Sanırım bu konuda kafanızda soru işareti kalmamıştır.
