Spora başlamayı düşünüyor ama bir türlü nereden ve nasıl başlayacağınızı bilmiyor musunuz? Bu yazı merak ettikleriniz konusunda yardımcı olabilir.
Spor Ne Kadar Yapılmalı?
Spor yapma konusunda son yıllarda bilinç arttı. Belki herkes spor salonlarına gitmiyor ama haftada 2-3 gün yürümeye çalışıyor. Düzenli spor yapmak sağlıklı yaşamın bir parçası. Ancak ‘düzenli spor’dan kastın ne olduğu konusunda bir bilinmezliğin de hakim olduğunu söylemek yerinde olur. Egzersizden en iyi şekilde verim alabilmek için uzmanların önerdiği spor sıklıkları bulunur. Peki haftada kaç gün spor yapılmalı? Bu yazıda günlük spor ihtiyacınız ve fazlasını anlatacağız.
Sporun ne kadar sıklıkla yapıldığı kadar ne kadar yoğunlukta yapıldığı da belirleyicidir. Genellikle haftada 150 dakikalık orta yoğunluklu aerobik egzersizlerin yanı sıra 2 kez kuvvet egzersizi yapılması önerilir. Tabii ki sizin ihtiyacınıza göre bu plan değişebilir. Yaş, cinsiyet ve hedefinize göre egzersiz planı değişir. Örneğin zayıflamak için spor yapmak, kas güçlendirmek için spor yapmak aynı hedef değildir.
Her Gün Spor Yapmak Doğru mu?
Egzersiz sıklığı önemlidir. Hafta oyunca egzersiz yapmak belirli bir güce kavuşmanızı sağlarken kalbinizi, kemiklerinizi korumaya yardımcı olur. “Spor kaç günde bir yapılmalı?” sorusuna ‘her gün spor yapılabilir’ cevabı verilebilir. Çünkü düzenli spor; kardiyovasküler sağlık, düşük kan basıncı, iltihap giderme ve güçlü kemikler sağlar. Ayrıca beyin için düzenli egzersiz yapmak önemlidir. Beynin bir kas olduğunu düşünüp her gün o kası çalıştırmanın uzun yaşamın sırrı olduğunu ve bunama riskini düşürdüğünü bilin. Ama her gün spor yapmak şart değildir ve her gün spor yapacaksanız da bu, yüksek yoğunluklu egzersiz olmamalıdır.
Egzersizde kabul edilen kardiyovasküler egzersiz ve kuvvet antrenmanlarıdır. Kardiyo egzersizleri, kilo vermeye destek olurken ruh halini yükseltir ve Alzheimer gibi hastalıkların önlenmesine yardımcı olur. Kuvvet egzersizleri ise kas yapımı ile birlikte metabolizmayı hızlandırır ve dayanıklılığı artırır. Kuvvet egzersizleri kemik erimesine karşı kemikleri güçlendirmeye yardımcıdır. Bu egzersizleri doğru dengelemek gerekir. Çoğunlukla uzmanlar her gün spor yapılacaksa kardiyo egzersizlerini haftada 5 kez, kuvvet egzersizlerini ise hafta 2 kez yapmayı önerir. Haftada 2 kez en az 12-15 dakika bir ağırlık ve direnç kullanarak kuvvet egzersizi yapmak büyük kaslarınız için çok faydalıdır.
Yaş ilerledikçe kas kaybının yaşandığını unutmayın. Bu nedenle her gün yürüyüş yapmak kardiyovasküler sağlık için önemlidir. Ancak kuvvet egzersizi, ağırlık antrenmanı ve hafif koşu ile kemik sağlığınızı iyileştirip kırık riskinizi azaltabilirsiniz.
Spora Kaç Gün Ara Verilmelidir?
Haftada 150 dakikalık orta düzeyde egzersiz, 5 günde 30 dakika şeklinde yapılabilir. Daha kısa sürede yapmak istiyorsanız yoğunluğu artırabilirsiniz. Haftada 3 gün 20 dakikalık yüksek yoğunluklu egzersiz yapabilirsiniz. “Spor kaç günde bir yapılmalı?” diye düşünüyorsanız, egzersizi haftada 2 gün ara vererek yapmak önerilir. Ancak her gün spor yapmak rutin açısından da daha çok tercih edilir. Günde 2 kere spor yapmak da kişinin yine kendi isteğine bağlıdır.
“Zayıflamak için haftada kaç gün spor yapılmalı?” sorusuna yanıt arıyorsanız, hem kalp sağlığınızı korumak hem de ideal kilo için haftada 150 dakika spor yapabilirsiniz. Ancak hareketli bir hafta geçiriyorsanız 30 dakika egzersiz yerine 10 dakika egzersiz yapabilirsiniz. Vermeniz gereken kilo fazla ise egzersiz süresinin haftada 300 dakikaya çıkarabilirsiniz. “Sıkılaşmak için haftada kaç gün spor yapılmalı?” diye düşünüyorsanız da yine haftada en az 150 dakika spor yapın. Ancak daha fazlası sizi sonuç açısından mutlu edebilir. Spordan alacağınız sonuç, egzersiz yaptığınız süreye ve metabolizmanıza göre değişir. Örneğin “Fitness ne kadar sürede etkisini gösterir?” diye düşünüyorsanız bunun cevabı bazı kişiler için 1 ayken bazıları için 2 ay olabilir. Yani net bir süre belirtmek doğru değildir. Çünkü spordan sonuç almada birçok parametre vardır. Daha önce spor geçmişiniz yoksa ve kas yapınız spora alışkın değilse de sonucu almanız zaman alır. Bu nedenle sabırlı olmalısınız.
Egzersiz yaparken kalp ritminizi takip edin. ABD Kalp Derneği, orta yoğunlukta egzersizin kalp atış hızını maksimum yüzde 50-70’e çıkardığını söyler. Örneğin; 30 yaşındaki bir yetişkinin kalp ritmi 190’dır. Orta düzey bir egzersizle dakikada 95-133 olur. Yoğun bir egzersizle bu sayı 161,5’a çıkar. Kalp ritminin yaşa bağlı yavaşladığını unutmamak gerekir.
Egzersiz Örnekleri
Orta derece aerobik egzersizler; tempolu yürüyüş, bisiklete binme, yüzme ve çim biçme gibi egzersizlerdir. Güçlü aerobik egzersizler ise koşma, ağır bahçe işleri ve aerobik danstır. Kuvvet antrenmanları ise ağırlık kaldırma, kaya tırmanışı, direnç borularıyla veya suda direnç kürekleriyle yapılan egzersizlerdir. Tüm bu örnekler çeşitlendirilebilir.
Her egzersizde belirli bir kas grubuna odaklanmak faydalı olabilir. Ancak bu bir kural değildir. Üstelik egzersiz sadece spor salonunda yapılmaz. Bahçe işleriyle uğraşmak, kar küremek, temizlik yapmak veya dans etmek de birer egzersiz çeşididir. Örneğin; çamaşır yıkayıp asarken ağırlık kaldırmış olursunuz. Bunlar birer kuvvet egzersizidir. Bu egzersizleri gündelik hayatınıza kolayca dahil edilebilir. Çocuğunuzun peşinde koşmak da bir egzersizdir. Ev işleriyle kuvvet egzersizleri yaparken dengenizin gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz. Örneğin; bulaşık yıkarken 30 saniye bir ayağınızın üzerinde, 30 saniye diğer ayağınızın üzerinde durabilirsiniz. Yine arabanızı uzağa park edip asansör kullanmayabilirsiniz.
Aşağıda uygulanabilecek egzersiz örnekleri bulabilirsiniz. Ancak bir uzmanın size uygun bir egzersiz programı yazması daha doğrudur. Çünkü egzersiz programı kişinin durumuna ve ihtiyacına göre değişir.
Örnek
Orta Yoğunluklu Aerobik Egzersiz: Haftanın 5 günü 30 dakika şeklinde her hafta 150 dakika tempolu yürüyüş
Kuvvet Egzersizi: Haftada en az 2 gün tüm kas gruplarını (bacaklar, kalça, sırt, karın, göğüs, omuzlar ve kollar) çalıştıran egzersiz
Örnek
Şiddetli Yoğunlukta Aerobik Egzersiz: Her hafta 1 saat ve 15 dakika şeklinde 75 dakika hafif koşu veya koşu
Kuvvet Egzersizi: Haftada en az 2 gün tüm kas gruplarını (bacaklar, kalça, sırt, karın, göğüs, omuzlar ve kollar) çalıştıran egzersiz
Örnek
Hem Orta ve Hem Yüksek Yoğunluklu Aerobik Egzersiz: Haftada en az 2 gün tüm kas gruplarını (bacaklar, kalça, sırt, karın, göğüs, omuzlar ve kollar) çalıştıran egzersiz
Prof.Dr. ALPER KAYA
Altunizade Hastanesi
Ortopedi ve Travmatoloji