Overclock Nedir? Ne işe Yarar? Nasıl yapılır?
Overclock Türkçede tam karşılığını birebir bulamasada en uygun "hızaşımı-hız aşırtma"gibi terimlerle ifade edilmektedir.Biz kısacaoverclock'a bir işlemciyi normal çalışma frekansının daha üstünde birfrekansda çalışmaya zorlamak diyebiliriz.
Bu ne demektir?Diyelimki elimizde P4 3000 mhz bir işlemcimiz var bizbunu 3200 mhz de çalışmaya zorlar ve başarılı olursak overclock yapmışoluruz.
Peki bunu nasıl yaparız?. Her işlemcinin bir iç frekansı vardır.Frontside bus denilen (kısaca fsb) Türkçe olarak önyüz veri yoludiyebileceğimiz mhz cinsinden bir çalışma frekansı var ve bunun yanındaher işlemcinin bir çarpan kat sayısı vardır (x9 , x10, x15 gibi) ve buçarpan ile fsb hızını çarptığımızda işlemcinin asıl mhz ini bulmuşoluyoruz.Örnek olarak P4 3.0 ghz için bu değer fsb 200x15 olduğundan3000 mhz dir.
Şimdi önümüzde toplam mhz i arttırmak için 2 yol bulunduğunu öğrendik.
Birinci yol Fsb hızını arttırmak,
İkinci yol çarpan kat sayısını arttırmak suretiyle toplam mhz iarttırmaktır.Şimdi biz bu iki değerden fsb yada çarpan hangisiniarttırırsak arttıralım elde ettiğimiz mhz değeri yükselecektir.Yanioverclock yapmış olacağız.Malesef intel işlemcilerin genellikleçarpanları kilitli olduğu için bu değerle oynama yapılamıyor ve buyüzden iş sadece fsb hızını artırmaya kalıyor.Amd işlemcilerde durumdaha farklı, çoğunlukla çarpanları açık oluyor yada bazı yöntemlerlekilitli olsalar bile açılabiliyorlar.Bu durumda her iki değerledeoynama imkanı doğduğu için daha esnek overclock imkanımız olabiliyoramd işlemcilerde.Aslında şunuda unutmamakta fayda var.Her ne kadarçarpanlarla oynama çeşitliliğimiz olsa bile overclockta en yüksekperformansın fsb hızını arttırmakla elde edilebileceğiniunutmayın.Nedeni ise yüksek fsb hızlarında buna bağlı olarak,bellekdenetleyicisi, depolama aygıtları denetleyicileri ve AGP/PCI saathızları da artar.Tabi AGP/PCI saat hızları yüksek overclocklarda sorunçıkarabildiği için stabilite için modern anakartlara bu hızı sabitlemeözelliği ilave edilmiştir.
Şimdi adım adım overclock yapmaya başlayalım.
Öncelikle şunu belirtmeliyim ki overclock için en önce boardumuzun buişe elverişli olarak üretilmiş olması gerekmektedir.Yani overclock içinneler gerekiyorsa her özelliğin mevcut olması gerekiyor.Bu özellikleriaşağıdaki resimlerlede göreceksiniz.Overclock'a niyetlendiysenizöncelikle uygun bir board edinmelisiniz yoksa overclock için doğrudüzgün özellik sunmayan anakartlarla bu işe koyulmak boşuna uğraş vemoral bozukluğu olacaktır.Tabi iş sadece board ile bitmiyor.Overclockiçin buna yatkın birde işlemci bulmamız gerekiyor.Bu iş öylesine ilginçki her işlemcinin overclock perfromansı aynı olmuyor.Üretimtarihleri,üretim yerleri,kodları bir işlemcinin overclock performansınıdeğiştirebiliyor hatta öyleki bazen aynı üretim yer tarih ve kodlarınasahip iki işlemcide bile aynı overclock değerlerineulaşamayabiliyorsunuz.Yani bu iş öncelikle şans işi tabi ama önceoverclock forumlarında hangi cpu ve kodların overclocka daha yatkınolduğuna dair bilgi edinmekte ve işlemci seçiminide ona göre yapmaktafayda var.
İşlemcimizide seçtikten sonra iş tabiki yine bitmiyor;sırada ramvar.Eğer stabil bir overclock yapmak ve maximum performans almakistiyorsak ramlerimizin kaliteli ve cas gecikmesinin (cl2-cl2,5-cl3gibi.düşük değer daha iyi) mümkün olan en düşük değerlerde olmasıgerekiyor.
Buna ilaveten overclock yapılan parçaların enerji ihtiyaçlarıartacağından mutlaka kaliteli ve en az 400 watt lık bir powersupplyımızın olması gerekiyor.
Tabi son olarak en önemli konu soğutma.Overclock edilen sistemimiz dahafazla ısınacağı için (en başta cpu) çok daha iyi bir soğutmaya sahipolmamız gerekiyor.
Aslına bakarsak overclock işi oldukça pahalı ve riskli birhadisedir.Farkındaysanız sözünü ettiğim tüm enstrümanlar normallerindendaha pahalı olan şeyler.Her şeyin iyisini almak durumunda olduğumuzdanbu iş haliyle pahalıya gelecektir.(Tabi bazen umulmadık uygun fiyatlıürünlerede denk gelerek ucuza mal etmek de mümkün) Elbette pahalıdonanımlarımızın zarar görme riskide vardır her zaman için.
Riskli ve pahalı,peki o zaman niçin overclock yapıyoruz?
Bu soruya verilecek en kısa ve öz cevap hazdır,ihtirasdır.İnsanı bir kere sardımı kolay kolay kurtulmak mümkün değildir 
Overclock için öncelikle boardumuzun biosu dediğimiz temelayaralamaların bulunduğu kısma girmemiz gerekiyor. (Her ne kadarwindows üzerinden de overclock yapma imkanı olsada sağlamoverclockcular tarafından tercih edilen bir tarz olmadığından o konuyahiç girmeyeceğim)
Pcaçılırken del tuşuna basarak biosa girilir.Ben yaygın olduğu için i865çipsete sahip kendimde kullandığım abit AI7 nin biosundan örnekverceğim.
Diğer boardlarda üç aşağı beş yukarı aynı gibidir.
Abitin meşhur soft menüsünden cpu,ram,agp frekans ve voltaj ayarlarının bulunduğu en can alıcı bölüme giriyoruz.
Üstte görüldüğü gibi default ayarlardaki görünümümüz bu.Tüm değerlerimiz olması gerektiği gibi yani default.
Bize default değerler lazım olmadığı için "cpu operatingspeed"seçeneğini "user defined"yapıyoruz ki cpu fsb ,cpu:ram oranı veagp/pci ayarları açık hale gelsin. Çünkü bu değerlerle oynayarakoverclock yapacağız.
Öncelikle fsb miktarını biraz arttırıyoruz ben 200 mhz den 250 yeçıkardım ama cpu ma güvendiğim için direkt bu değeri denedim. Siz azarazar arttırmayı deneyin aceleci olmayın. Mesela önce 210 mhz e çıkarınsonra 220 ye.
Dikkatinizi çektiyse ben cpu:ram ratio(oranı) nı 1:1 yaptım bu nedemek? Bu cpu ile ramlerimin 1:1 eşit aynı mhz de senkron çalışacağıanlamına geliyor. Tabi benim ramlerim DDR 566 olduğu için (2x 283 mhz)cpu ile senkron rahatlıkla çalışabilmekte. Eğer sizin elinizde budeğerlerde çalışan ramler yoksa bu değeri düşürmelisiniz.
(Bazı boardlarda bu şekildede yer alabilir cpu:ram oranı sizi şaşırtmasın)
Yani eğer DDR 400 ramlere sahipseniz ve ramlerinizin 200 mhz üzerindeçalışamayacağına eminseniz bu oranı yukarıdaki görülen seçeneklerdekigibi 5:4 yapmalısınız ki sistem çakılmasın. Bence önce ramlerleuğraşmak yerine öncelikle işlemcinizin sınırını bulabilmek amacıyla ramoranınızı düşük bir oranda tutun,mesela 3:2 gibi. Bu durumda ramlerdaha düşük değerlerde çalışacağı için cpu sınırını tayin etmenize engelolamayacaklardır.
Cpu nın sınırını nasıl bulacağız?
Öncelikle default voltajında mhz olarak gidebildiği yere kadar arttıracağız. Her arttırdığımızda pcyi kapatıp açıp stabilitesini ve en önemlisi cpu sıcaklığını kontroletmelisiniz. Eğer stabilite ve ısınma sorunu yoksa bu iyi haberdemektir yolumuza devam edebiliriz. Tekrar tekrar biosa girip fsbhızını arttırdıktan sonra diyelimki işlemcimiz artık 240 fsb deçakılmaya stabilliğini kaybetmeye başladı. Ha tabi bunu nasıl anlıyoruz,stabiliteden kasıt öncelikle fsb arttırırmından sonra windowsasorunsuz bir biçimde girmesi ve bir kaç bench programıyla sandra,pcmark vs. gibi yapılan testleri başarıyla reset,donma vs.olmadantamamlamasıdır. Bunlardan geçemiyorsa reset yada donma oluyorsa budemektir ki cpu muzun default voltajındaki sınırına gelmiş bulunuyoruz.Ne yapacağız?Tekrar biosa giriyoruz.
Üstte görüldüğü gibi cpu core voltajını bir miktar arttırmak işeyarıyabilir. Bu stabilitesi bozulan işlemciye yardımcı olabilir. Bunuyaparken azar azar yapmakta fayda var çünkü overclockda en tehlikelihadise voltaj olayıdr,fazla voltaj direkt cpu nuzu götürebilir.İntelişlemcilerde (northwood) 1.7 voltu aşmamanız en doğru yololacaktır.Buna kabaca default voltajın %15 fazlasını aşmamak tadiyebiliriz.
Bu şekilde voltaj arttırımlarıyla stabilite sağlandıktan sonra yenidenfsb arttırımlarına giderek cpu nun çıkabileceği stabil en yüksek değeribuluruz. Bahsettiğim gibi test programlarıyla denedikten sonra en uygundeğeri buluruz. Tabi tekrar ediyorum tüm safhlarda cpu sıcaklığınıkontrol altında bulundurmalısınız. Cpu nuzun default durumdakisıcaklığının %25 den fazla artmamasına dikkat edin. Her ne kadar bazıboardlar sıcaklığı doğru okumasalarda dediğim gibi en doğru yol defaulthalindeki değer ile overclock sonrası değeri%25 ten fazla olmaması.Fazla sıcaklık demek tehlike demek,işlemcinin çok yıpranmasıdemek,stabilitenin bozulması demek olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
Şimdi sıra geldi ramlerimizi yoklamaya;
Şimdi ramlerin sınırını bulacağız. Bunu önce yukarıda görüldüğü üzerecpu:ram oranıyla oynayarak bulacağız. Eğer ramlerimiz zaten hızlıysaDDR500 ve üzeri zaten pek sorun çıkmayacaktır fakat ramlerimiz DDR 400yada daha düşüğü ise 1:1 cpu/ram oaranını kaldıramayabilir. Bu durumdamecburen ramleri daha düşük bir değerde çalıştırmak zorunda kalacağızmesela 3:2 yada 5:4 gibi. Fakat bu ramlerin sağı solu belli olmuyorbazen oem bir ram alıyorsunuz DDR 400 yada 366 ve normalde budeğerlerde çalışması gerekiyorken sizi şaşırtıyor ve neredeyse DDR 500hızlarında bile çalışabiliyor. Bunu deneyerek bulacaksınız. Aynı cpugibi denediniz ve bir yerden sonra sistem çakıldı. Cpu muzun sınırınıbildiğimiz için cpu dan şüphelenmiyoruz. Cpu voltajını arttırdığımızgibi ram voltajını arttırmakta fayda sağlayabiliyor
Resimdeki gibi ram voltajını arttırarak en stabil ve max değerinibuluyoruz.Tabi bazı ramler voltajı sevmeyebilir ve voltaj tam tersietkide yapabilir.Voltajı seven ramlere denk geldiysek şanslıyız buramlerle epeyce yukarı mhz lere çıkabiliriz.
Ramlerinde sınırını bulduk şimdi geldik ram timingleriyle oynamaya yaniramlerimizi daha düşük cl değerleriyle daha agresif çalışmayazorlamaya.Düşük cl değeri daha çabuk veri döngüsü olacağı için dahafazla performans demektir.Bunun içinde ana menümüzden advanced chipsetfeatures a girerek yapıyoruz
Buradan DRAM timing selectable dan manuel yaparak seçeneklerin açılmasını sağlıyoruz
Resimdegörüldüğü gibi buradaki ram zamanlamalarını deneme yanılma yoluyladüşürmeye çalışıyoruz. Dediğim gibi ne kadar düşük değer o kadarperformans. Tabi her ramin kaldırabileceği timingler farklıdır. Benimburadan şu ayarlarda olsun demem mümkün değil. Deneyerek bulacaksınız.Bulabildiğimiz en düşük ram zamanlaması beraberinde stabiliteyidesunuyorsa ram lerimizide azami derecede overclock etmişiz demektir.
Bu arada i875 çipsetlerdeki ramlere artı bir performans daha getirenPAT (Performance Acceleration Technology) hadisesi i 865 chipsetboardlarda değişik adlar adı altında sunulabiliyor. Bu kiminde HyperPath adı altında kiminde game accelerator adı altındasunuluyor.Bunlarıda deneyerek buluyorsunuz.Çünkü her ram ve i865 boardbu özellik aktif edildiğinde stabil çalışmayabiliyor.
Tüm bu denemeleri yaparken overclock ettiğiniz bileşen cpu yada ramyaptığınız arttırımı hazmedemediğinde sisteminiz kilitlenip hiçaçmayabilir. Telaş etmeyin, bunlar olağan durumlardır. Çaresi, cereyanıkesip beş on saniye bekledikten sonra insert tuşuna basılı tutaraksistemi yeniden açmaya çalışmak. Bazen buda çare olmaz o zaman boardüzerinde bulunan clear cmos jumper ile biosu resetleyerek defaultdeğerlerde açılmasını sağlamalısınız.Tabi bu tüm yaptığınızayarlamaları sil baştan yeniden yapmanız demektir.
(Önce boardunuzu iyi tanımalısınız.Kitapçığını inceleyip ne nerede öğrenmelisiniz)
Bu arada amd den de bir örnek vereyim.En meşhur ve performanslı chipseti nforce2 ve tabiki abit nf7 den bir örnek.
Bu resimde görüldüğü gibi işlemcinin çarpanı açık ve burada istediğimizgibi çarpanlada oynama imkanımız var.Yani hem fsb hemde çarpanladeğişik varyasyonlar yapma imkanımız var tabiki toplam makul mhzdeğerlerinin üzerine çıkmamak kaydıyla.Görüldüğü gibi nf7 de birdechipset voltaj ayarı var.Bunuda arttırmak nf7 de stabiliteyi arttıranbir unsurdur.Ayriyeten agp voltajı da var ki bu zaten diğerplatformlarında çoğunda var.Ekran kartı oc edildiğinde Stabiliteyiarttırdığı rivayet edilir ama ben pek bu rivayeti doğrulayamadım yanipek bir işe yaramıyor ama siz deneyebilirsiniz tabiki.
Not:Sisteminizin soğutma gücü iyiyse makul değerlere çıkarabilirsiniz.İşlemcinin kendi fanıyla bir miktar overclok yapabilmeniz mümkün amadenemeniz önerilmez. Overclock yapmak garantiye her hangi bir etkietmez. Tabi gidipte overclok yaptım bozuldu demezseniz
Not alıntıdır!
Resimdegörüldüğü gibi buradaki ram zamanlamalarını deneme yanılma yoluyladüşürmeye çalışıyoruz. Dediğim gibi ne kadar düşük değer o kadarperformans. Tabi her ramin kaldırabileceği timingler farklıdır. Benimburadan şu ayarlarda olsun demem mümkün değil. Deneyerek bulacaksınız.Bulabildiğimiz en düşük ram zamanlaması beraberinde stabiliteyidesunuyorsa ram lerimizide azami derecede overclock etmişiz demektir. 
