Çağımızın ürkütücü ölümcül hastalığı kanserin kolon, meme, yumurtalık, akciğer, beyin tümörleri gibi bazı kalıtsal olan türlerini genetik test ile tespit etmek mümkün. Var olan mutasyonla taşınan genetik değişikliğine göre kişi yaşam şeklini değiştirirse, kansere yakalanmadan uzun yıllar sağlıklı yaşama şansı kazanır.
Dr. Gülay Özgön
Tıbbi Genetik Uzmanı
Kanser genlerdeki bozulmalar sonucunda oluşan genetik bir hastalıktır. Tüm kanserler türleri kalıtsal değildir. Kolon, meme, yumurtalık, akciğer, beyin tümörleri gibi bazı türlerinin kalıtsal olup olmadığı günümüzde araştırılmaktadır.
Kanser Genetik Testle Tespit Edilebilir mi?
Kanserin kişi için kalıtsal olup olmadığını araştırırken uygulanacak tek bilimsel yöntem; genetik testlerdir. Öncelikle kişinin aile öyküsü ayrıntılı olarak alınır, hangi kanser, hangi patoloji tipi olduğu öğrenilir. Bu bilgiler ışığında uygulanacak genetik test türüne karar verilir.
Yaşam Süresini Uzatmak Mümkün mü?
Kanser testleri için tükürük, kan veya dokudan herhangi bir materyal ile çalışılıp sonuç alınması mümkündür. Çünkü kanser DNA üzerinden çalışılacak testlerle araştırılacağından genetik testlerde kullanılacak materyal fark etmez. Akciğer kanserine karşı herhangi bir genetik yatkınlık varsa veya akciğer kanseriyle ilgili ailesel genetik mutasyon taşıyorsa buradaki tabloda görünen şudur ki; kişi mutlaka sigaradan diğer insanlara kıyasla çok daha fazla zarar görecektir. Bunun için sigara içmemesi gerekir. Ailede bağırsak kanseriyle ilgili bir mutasyon var ise beslenirken posalı yiyecekleri tercih etmesi, daha az kırmızı et tüketmesi gerektiği yönünde bilgiler verilecektir. Özetle kişi genetik test sonucuna göre yaşam ve beslenme şeklinde yapması gereken değişiklikler hakkında uyarılacak, alması gereken önlemler hakkında bilgilendirilecektir. Kişi eğer var olan mutasyonla taşınan genetik değişikliğe göre yaşam şekli değiştirirse, hastalığa yakalanmadan uzun yıllar sağlıklı yaşama şansını yakalayabilir.
Genetik mutasyon taşınıyorsa bazı durumlarda modifiye eden genlerin yanında hastalığa yakalanmadan yaşam sürdürülebilir. Ancak bazen bazı genlerin etkisi o kadar kuvvetlidir ki kişide modifiye edici genler çalışsa bile yine de etki değiştirilemez. Özetle; mutasyon varsa eninde sonunda hastalık kaçınılmaz olur ama yaşanacağı zaman geciktirilebilir veya gelen hastalığın şiddetini azaltılabilir.
Unutmaması gereken önemli nokta; genetik testlerin bireysel değil nesilleri ilgilendiren testler olduğu için kendimize ait testleri de mutlaka bizden sonraki nesillerle paylaşmak zorunda olduğumuzdur. Bir risk varsa bunu akraba ve çocukların da aynı şekilde taşıyacağını bilmeliyiz.