Arkadaşlar, İntel P4 işlemci için işlemcinin dayanabileceği en yüksek sıcaklık nedir? Ekran kartı için de ve toplam sistem için de en yüksek sıcaklık değeri nedir? Bilen var mı? Kısacası, işlemci, ekran kartı ve sistem için kritik sıcaklık değerleri nelerdir?
Forum’larımızı takip edenler, en çok tartışmanın işlemci sıcaklıklarıyla ilgili konularda olduğunu bilirler. Bu konular ayrıca en fazla okunma oranına sahiptir. Sadece forum’da değil, e-postama atılan mesajların büyük bir kısmında sıcaklık sorunlarından bahsedilmiş.
İşlemcim çok mu sıcak acaba diyen okuyucularımın hepsi AMD işlemci kullanılıyor. Tartışmalar da bu işlemci etrafında sürüyor genelde. Aslında bu fazla ısınma olayını sadece işlemci ile sınırlandırmak yanlış olur. Çoğu parça oldukça ısınıyor. Genel sistem soğutması ile ilgili bir önceki köşe yazımda sizlere birkaç tüyo vermiştim. Dolayısı ile bu yazımda sadece AMD işlemcilerinin sıcaklıkları üzerine duracağım.
Sizlerin sorduğu ve benim aklıma gelen, cevaplanması gereken sorular şunlar:
- AMD işlemciler gerçekten çok mu ısınıyor?
- Intel işlemci kullanıp ısınma sorunu yaşayan yok mu?
- Anakart markasına AMD işlemcilerinin ölçülen sıcaklığı değişiyormuş?
- AMD Anakartlarda gösterilen işlemci sıcaklıklarının gerçek sıcaklığın 10-15 derece üzerinde olduğu söyleniyor?
Maddeler halinde değil de, paragraflar içerisinde bu soruların cevaplarını vermeye çalışalım.
Yaz aylarındayız. Havalar 35-40 derece civarı geziniyor. Ee zaten epey ısı yayan donanımların sıcaklığına bir de hava sıkcalıklarını eklemek gerek.
AMD işlemcilerin fazla ısındığı bir gerçek. Yapısında çok fazla transistör bulunduruyor. (30-35 milyon civarı). Ve çekirdekleri oldukça ufak. Dolayısı ile bu işlemcilerden ısıyı dağıtmak çok kolay değil. Athlon işlemciler ile devasa HSF (Heatsink + Fan)’ler tavsiye edildiğini, kullanıldığını görüyoruz.
Pentium4 işlemcilerde de epey fazla transistör var ama "çekirdek kabuğunun" boyutu çok büyük olduğu için, bu işlemcilerde ısıyı dağıtmak daha kolay.
Bir diğer durum ise, AthlonXP haricindeki AMD işlemcilerde “gerçek” sıcaklığı anakarta bildirecek termal diyot yok. anakartların çok büyük bir kesimi ise bu sıcaklığı okuyacak özellğie şimidlik sahip değil. Yeni nesil anakartlar ile ölçüm sorun olmayacak. Örneğin MSI KT3 Ultra termal diyottan gerçek sıcaklığı okuyabiliyor. Ben şimdilik anakartınızın termal diyottan gerçek sıcaklığı okuyamadığını kabul ediyorum.
Intel işlemcilerin çekirdeğinde ise termal diot var. Yani anakarttan veya yazılım yoluyla okuduğumuz işlemci sıcaklık değerleri, gerçek değerler.
Buradan yola çıkarak, AMD işlemciler için anakartlar tarafında bize bildirilen değerlerin “gerçek” olmadığını anlamak zor olmaz. Yani, her anakartta ölçülen sıcaklık değerleri farklılık gösterebiliyor.
Örneğin, aynı işlemci ile yapılan ve farklı anakartlarda ölçülen sıcaklık değerleri şöyle:
ASUS A7V133 --> 65C
ABIt KT7A-R --> 60C
MSI K7T Pro2A --> 55C
IWill KK266-R --> 50C
Arada 15 derece oynuyor! Peki hangisi doğru? Bunun cevabını ben de bilmiyorum. Buradan çıkarmamız gereken sonuç şu: Anakart üreticisine göre AMD işlemcilerin ölçülen sıcaklıkları değişiyor. Yani bu size bildirilen sıcaklık değeri “gerçek” değer olmayacak.
"Peki, AMD işlemcim için optimal ve sınır sıcaklık ne olmalı?" diye sorarsanız şöyle bir cevabım olur: Yüksek hızlarda AthlonXP kullanıyorsanız, 60-70 derece arasında işlemci sıcaklığı normal gözüküyor. Bana kalırsa, anakart markanıza göre 70-75 dereceden sonra tedbirli olmakta fayda var. 1 GHz’de çalışan Duron 600 işlemcim için BIOS’dan uyarı sıcaklığını 75C ayarladım. Anakartınızın markasına göre bu rakam değişebilir tabii ki.
Bazı anakart üreticileri ise, AMD işlemcilerin sıcaklıklarını biraz yüksek göstererek kullanıcıları önlem alamaya zorlamaya çalıştıkları açık. Forumlarımızın müdavimlerinden Celali007’nin EPOX ile arasında benzer bir yazışma geçmiş örneğin. Bazı ASUS AMD anakartların da sıcaklığı yüksek gösterdiği bilinen bir gerçek. Hatta, BIOS sürümleriyle gösterilen sıcaklıklar da değişebiliyor.
"Peki işlemcim çok mu fazla ısınıyor?" sorusunu cevaplamaya çalışalım. İşlemciler aşırı sıcaklığa çok duyarlı aygıtlar. Yani eğer işlemciden ısıyı anında uzaklaştıramazsak veya sıcaklık üst seviyeler çıkmış ise hemen hatalar başlar. Bunlarda birincisi, koruma hataları. İkincisi kilitlenmeler. Üçüncüsü veri kayıpları. Yani işlemcinin sıcaklığıyla ilgili gerçekten ters giden bir şey varsa mutlaka bu belli olur. Yani anlamamak imkansız olur.
AMD işlemcilerde termal yönetim olmadığı için bazı markalar (örneğin ASUS C.O.P’u geliştirdi) kendine has mekanizmalar geliştirerek işlemciler aşırı sıkcalığında koruma sistemini devreye sokuyor. Bu tabii ki %100 güvenlik sağlamıyor.
Intel işlemci kullananlar rahat: çok başarılı bir termal yönetim sistemi var. İşlemci sıcaklığı aşırı derece yükseldiği zaman işlemci hızı düşürülerek sıcaklık düşürülüyor. AMD işlemcilerin tek zayıf noktası şimdilik termal olaylar bence.
Intel İşlemciler Yanmaz mı?
Yanar. Hem de çok güzel yanar. Ama sıcaklıktan dolayı değil. Murat, P4 çekirdekli yeni Celeron 1.7 GHz'lerden bir tanesi yaktı örneğin. Yanma sebebini kesin olarak bilmiyoruz ama sanki anakart işlemciye aniden çok yüksek bir gerilim uygulamış gibi. Anakart + işlemciyi heba ettik yani. Resimler aşağıda. İşlemci üzerinde kayıp pinler anakart üzerinde:
Söylemek istediğim şey şu: Intel işlemci yanmaz, bozulmaz gibi genel ifadeler yanlış. AMD yanar, Intel yanmaz gibi ifadeler kullanarak, AMD'nin ismini kötüye çıkarmak isteyen firma/şahıs sayısı hiç de az değil.
İşlemciyi ve Sistemi Soğutmak...
Bunları yanı sıra, işlemci sıcaklığını düşürebilmek her zaman olduğu gibi sizin elinizde. Bu sözlerimi sürekli tekrarlıyorum; herkesin kafasına çivi ile kazımak maksadıyla ;-) İşlemci sıcaklığı sadece onun üzerindeki fana bağlı olarak değişen bir kavram değildir. Kasa içerisindeki sıcaklık çok önemli. Kasa içerisinin havalandırılması çok önemli. Eğer fan işlemci üzerine sıcak hava üflüyorsa bunun hiçbir kıymeti olmaz. Unutmayın, artık donanımlar epey hızlandı. Kasa içerisinde işlemciden başka ısı kaynakları da var: HDD, kasa güç kaynakları, ekran kartları. Kasa içerisindeki havayı sirküle etmek, ısı yayan donanımların etrafından ısıyı dağıtmak ve bu ısınan havayı dışarı atmak çok önemli. Yani kasanızda mutlaka ekstra fan/fanlar olmalı. Örneğin, AMD’nin sitesinde yer alan dokümanlarda, güç kaynağı fanının dışında kasada içeri ve dışarı üflemek üzere en az iki fan bulundurulması tavsiye ediliyor.
YAZILIM İLE İŞLEMCİ SOĞUTMA?
Yine forum’da bazı arkadaşlar, CPU COOL gibi programlardan bahsediyor. Bu konulara da açıklık getirmek lazım. Bir kere, yazılımsal olarak işlemci soğutmaya çalışan uygulamalar performansı kesinlikle düşürüyor. Bunu da yazın bir tarafa. Ve bu soğutma işlemi işlemci atıl durumda iken işe yarıyor. Yani işlem yaptığınız zaman bi halt edemiyor. ;) Kısacası ben tavsiye etmiyorum.
Ama işletim sistemi altında işlemci sıcaklığını, fan dönüş hızını ve kasa içi sıcaklığı görüntüleyen bir yazılımı bulundurmanızı tavsiye ederim. MotherBoard Monitor bu konuda oldukça başarılı. Sisteme fazla yük bindirmiyor. Bu programı http://mbm.livewiredev.com/download5.htm adresinden çekebilirsiniz.
SONUÇ
Sisteminizde stabilite bozulmuyorsa, ağır yüklenmeler sonucu kilitlenmeler oluşmuyorsa, işlemci sıcaklığı konusunda bir sıkıntı yok demektir. Ama her zaman tedbirli olmakta yarar var. Yukarıda verdiğim tüyoları göz önünde bulundurun.
Bu arada Forum’lara siz sorunlarınızı sordukça, yazı yazacak malzeme çıkıyor. İyi oluyor böyle