Merhabalar. Bu makaleyi Chip Okurları ve Webmaster Adaylarını Bilgilendirmek Adına Yayınlıyorum. MVC yani Model View Controller'i Elimden Geldiğince Detaylı Anlatım Olarak Sizlere Sunuyorum. Evet Gelelim Konumuzu Detaylı Anlatmaya..
Başlarken
MVC (ModelViewController)
herhangi bir PHP yazılımcısının olmazsa olmazları
arasında bulunması
gereken kodlama biçimidir. http://en.wikipedia.org/wiki/Modelviewcontroller
adresi MVC'yi teorik
olarak kavramak için iyi bir başlangıç olacaktır. Ancak biz işin pratiğine odaklanacağız ve kendimize
ait oldukça basit bir framework yaratacağız. Burada söz konusu olacak kod ve terimleri anlamak için
PHP5 ve OOP konusunda yeterli bilgiye sahip olmanız gerekmektedir.
Nedir bu M?, V? ve C?
M (Model)
M (Model), İş Mantığı (BusinessLogic)
1 ve data işleme süreçlerini yürütür. C (Controller) tarafından
gönderilen emirlere göre hareket eder. Bilgi işleme sürecinden sonra datayı C'ye, diğer modellere veya
doğrudan V (View)'ye gönderir.
V (View)
V (View) son kullanıcıya gösterilecek olan datanın sunumu ile ilgilenir. V, bu bilgiyi C veya M'den alır,
aynı zamanda son kullanıcıdan gelen talepleri C'ye iletir.
C (Controller)
C ise sistemin ana kısmıdır. Gelen talepleri kontrol eder ve sistemin diğer elemanlarının (M,V) bilgiyi
uygun şekilde alıp, göndermelerini sağlar.
Kısacası, C beynimiz, M sinirlerimiz, V ise kas, burun, göz, kulak vb. kısacası dış dünya ile fiziksel
ilişkisi olan herşeyimizdir.
Sevdiğimiz insanı gördüğümüzde gözümüz bu veriyi beyinimize yollar (V >
C), beynimiz buna bir
tepki vererek yüz sinirlerine emir gönderir (C >
M), sinirlerimiz beyinden gelen emri işleyerek kasları
gerer ve gülümsememizi sağlarlar (M >
V). Tüm MVC süreci bununla özetlenebilir.
Şimdi sıra dünyanın en basit framework'ünü yazmaya geldi. Bu basit framework'te kullanıcıdan
geldiğini varsaydığımız bir datayı güvenlik şemasından geçirerek ekrana basacağız. Böylece bir MVC
framework'ünün nasıl işlediğine dair en basit ve temel bilgiyi edinmiş olacağız. İşe klasör yapımızdan
başlayacağız ve belki serinin devam eden yazılarında bu framework yapısını birlikte geliştireceğiz.
1 İş Mantığı bir veritabanı ve kullanıcı arayüzü arasında gerçekleşen bilgi değiş tokuşunu yöneten fonksiyonel
algoritamları temsil eder. (Kaynak: Wikipedia)
FrameWork
Adlandırma
Yazıya uygun şekilde klasorlerimizi de “m”, “v” ve “c” şeklinde adlandırmak en iyisi olacaktır. Bu
klasörlerle birlikte index.php dosyamızıda sistemimize ekleyeceğiz
index.php
Şimdi her birinin içerisine klasör adları ile ana PHP dosyalarını yükleyelim. “m” altına m.php, “v”
altına v.php ve “c” altına c.php
ve index.php içerisine Model, View ve Controller ana dosyalarını yükleyelim:
<?php
require_once("m/m.php");
require_once("v/v.php");
require_once("c/c.php");
?>
Varsayalım kullanıcı id sini index.php dosyamızda bir form aracılığıyla gönderen kullanıcılarımız var
ve biz bunu veritabanımızda işleterek oturum açıyoruz ve örneğimiz basit olsun diye bu datanın sadece
numaralardan oluştuğunu ve form yazımını işe karıştırmamak için datanın post edilmiş olduğunu
varsayacağız.
<?php
require_once("m/m.php");
require_once("v/v.php");
require_once("c/c.php");
$id = '123456789'; // Normal Kullanıcıdan gelen post değeri.
$id = 'delete * from'; // Sisteme Saldıran Kullanıcıdan gelen post değeri.
?>
Bu dataları alt alta yazdım ancak ayrı ayrı varsayalım. Yani sistemi test ederken birinden birini kaldırın.
index.php dosyamıza daha sonra dönüş yapacağız ama önce Controller dosyamızı oluşturmaya
başlayalım.
c/c.php
Controller sınıf dosyamız, daha önce bahsettiğimiz gibi datayı işleyen değil Model'e datayı işlemesini
emreden dosyamız olacak. Bunun için yine örneğe uygun devam ederek “c” adlı bir sınıf yaratalım:
<?php
class c {
}
Böylece c sınıfını yaratmış olduk. Ek bilgi olarak sınıf dosyamızı kapatmadığımı farketmişsinizdir. Bu
PHP ve Zend Engine geliştiricileri tarafından dosya sonunda boş satırlar oluşmasını engellemek için
include edilen dosyalar için önerilir.
Şimdi sınıfımıza M'ye emir verecek bir fonksiyon eklememiz gerekiyor:
<?php
class c {
public function kullaniciya_guveniyormuyuz($id) {
}
}
Şimdi de ilk emrimizi verelim. Bunu yaparken m.php içerisindeki sınıfa “m” adını vereceğimizi
varsayalım:
<?php
class c {
public function kullaniciya_guveniyormuyuz($id) {
$m = new m();
$cevap = $m->cevabi_soyle($id);
}
}
Böylece M'ye emrimizi verdik. M değeri $id üzerinde işlem yapacak, bir sonuç çıkaracak ve
kullanıcıya güvenilip, güvenilmeyeceğini tespit edecektir. Daha sonra c.php dosyamıza döneceğiz.
Şimdi m.php dosyamızı hazırlamaya başlayalım ve C'nin gönderdiği emri işleyelim.
m/m.php
<?php
class m {
public function cevabi_soyle($id) {
if (is_numeric($id)) {
$cevap = "Evet kullanıcı güvenilir. Oturum açalım";
} else {
$cevap = "Sakın oturum açma, kullanıcı güvenilir değil";
} return $
cevap;
}
}
Yukarıda C'nin emri üzerine kullanıcının girdiği id'nin numerik olup olmadığını kontrol ettik ve eğer
numerik ise kullanıcıya güvenip, oturup açmayı, değilse işlemi yapmamayı söyledik. Tabi gerçek bir
projede buralarda oturum, veritabanı işlemleri ve hata komutları verdiğimizi varsaymalısınız. Şimdi
c.php dosyamıza geri dönelim ve M'nin bize verdiği cevabı değerlendirelim.
c/c.php
<?php
class c {
public function kullaniciya_guveniyormuyuz($id) {
$m = new m();
$cevap = $m->cevabi_soyle($id);
$v = new v();
$v->cevabi_goster($cevap);
$v->goster();
}
}
Görüldüğü gibi şimdi de V'ye M'den gelen sonucu basma emri veriyoruz.
Son olarak V (View) dosyamızı yaratma zamanı geldi. Yukarıda v.php içerisinde oluşturacağımız
gösterme sınıfının adını “v” varsaydık.
v/v.php
<?php
class v {
private $id;
public function goster() {
echo $this->cevap;
} public function cevabi_goster($cevap) {
$this->cevap = $cevap;
}
}
v adlı sınıfımızı oluşturduk ve M'den C'ye dönen cevabı bastık.
Geriye kalan tek şey index.php içerisinde Controller dosyasını çalıştırmak:
index.php
<?php
require_once("m/m.php");
require_once("v/v.php");
require_once("c/c.php");
$id = '123456789'; // Normal Kullanıcı.
$id = 'delete * from'; // Sisteme Saldıran Kullanıcı.
$c = new c();
$c->kullaniciya_guveniyormuyuz($id);
?>
Artık mini MVC framework'umuzu bitirdik, test edelim:
$id = '123456789';
için sonuç:
Evet kullanıcı güvenilir. Oturum açalım
$id = 'delete * from';
için sonuç:
Sakın oturum açma, kullanıcı güvenilir değil
Sanırım oldukça anlaşılır bir şekilde MVC yapısını inceledik. Fırsat oldukça MVC yapısını incelemeye
ve değerli Chip kullanıcılarına anlatmaya devam edeceğim. Sevgili Okurlar, Eğer sorularnız olursa başlık altında yazabilirsiniz. Elimden Geldiğince Yardımcı Olmaya Çalışırım.
