Çekirdek
Windows XP, daha önceki Windows sürümlerinden farklı olarak tamamen 32 bitlik Windows NT ve Windows 2000 çekirdekleri (kernel) üzerine kuruldu. Bu çekirdek sistem 16 veya 32 bitlik uygulamaları çalıştırabiliyor, mavi ekran hatalarını azaltıp CTRL+ALT+DEL tuş kombinasyonunun kullanımını diğer sürümlere oranla azaltıyordu.
Korsan Kullanım [değiştir]
Windows XP piyasaya sürülmeden önce korsana karşı çok güçlü önlemler alındı. Ürün etkinleştirme ile kullanıcıların yükledikleri ürünü en geç 30 gün içerisinde firma ile iletişime geçip etkinleştirme kodunu sisteme tanıtmaları gereklidir.
2006 yılından itibaren, artan korsan Windows XP kullanımına engel olmak amacıyla Microsoft, Windows Genuine Advantage adlı bir programı yürürlüğe sokmuştur. Buna karşın insanlar yine de korsan kullanmanın yollarını bulmuşlardır. Öte yandan korsan XP'lerin çoğunda Antivirüslerce silinmeyen ve Açığı microsoft tarafından kapanmayan bir RPC açığı vardır ki buda korsan windowsları tamamiyle dışarıdan müdehalelere açık hale getirir.(görev yöneticisinden Network Service Adı altında çalışan Svchost.exe'leri sonlandırmaya çalıştığınızda 60 saniyelik bilgisayarı kapatma sayacı devereye girer)
Sürücü Veritabanı
Windows XP'nin önemli özelliklerinden biri ise geniş bir sürücü veritabanına sahip olmasıydı. Böylelikle kullanıcıların yeni aldıkları bir donanımı sadece bilgisayara takarak anında kullanabileceği iddia ediliyordu. Her ne kadar çoğu temel donanım(Cd sürücü ve USB bellek gibi) için bu geçerli olsa da, zaman içerisinde genişleyen model yelpazesi içerisinde, özellikle sayısal kamera, yazıcı, usb modem, ve mp3 oynatıcıları için harici sürücü driver kullanmak zorunluluk halini almıştır. Windows XP ayrıca sürücülerini internetten (Windows Update'i kullanarak) otomatik olarak indirme ve güncelleme kabiliyetine de sahipti.
Clear Type
Windows XP, özellike LCD ekranlarda metinlerin okunaklılığını arttırmak amacıyla Clear Type adı verilen bir özellik içeriyordu.
Bu Özellik İçin Masaüstünde Sağ Tıklayarak Özellikler-Görünüm-Efektler Bölünden Ayaryabilirsiniz.
Uzak bağlantı
Windows XP, internetten başka bir bilgisayarın yönetilmesine imkân veren Uzak Masasütü adlı bir program içeriyordu. Bu özellik Vistada Terminal Services adıyla bulunmaktadır.
Hızlı kullanıcı değişimi [değiştir]
XP'de bir kullanıcının oturumu açıkken bir diğerinin oturumuna geçiş yapılabilmektedir.
Hizmet Paketleri
2002 yılında Windows XP'nin eksiklerini gidermek amacıyla bir hizmet paketi (Service Pack) yayınlandı ve USB 2.0 desteği ve yeni Windows Messenger sürümü gibi özellikler XP'ye eklenmiş oldu. Windows XP Service Pack 2 ise 2004 yılında çıkarıldı. Güvenlik ağırlıklı bu hizmet paketi ; bulunan güvenlik açıklarının yamalanmasının yanı sıra; Windows Güvenlik Merkezi isimli bir uygulama da eklendi. Bu programla, antivirüs programı, güvenlik duvarı kullanımı ve otomatik güncelleştirmelerin etkin olup olmadığı kullanıcıya bildirilerek yazılımın güvenliği arttrılmaya çalışıldı. 28 Nisan 2008'de Service Pack 3 kullanıcılara sunuldu.
Windows XP'nin Geleceği
Microsoft, Windows XP'nin satışını 30 Haziran 2008 tarihinden itibaren durdurdu; fakat bazı mini laptoplarda Windows XP yüklü gelecek. Windows XP Service Pack 3'e verilen destek, 2010 yılında bitecek. 2014 yılında ise Windows XP'ye verilen destek tamamen sona erecek.